Мнемазіна (апалон чорны) (Parnassius mnemosyne L., 1758)
Атрад Лускакрылыя (Lepidoptera), сямейства Паруснікі (Papilionidae)

Статус. III катэгорыя. Вельмі рэдкі від. Колькасць скарачаецца. Занесена ў Чырвоную кнігу СССР [1]. Ахоўваецца амаль ва ўсім свеце [2].
Значэнне ў захаванні генафонду. Адзін з 3 эўрапейскіх відаў шматлікага роду, большасць відаў якога пашырана ў Азіі. У Беларусі адзіны від роду.
Кароткае апісанне. Матылі сярэдніх памераў. Крылы ў размаху 55-60 мм, паўпразрыстыя. Агульны тон афарбоўкі крылаў белы, на верхавіне і вонкавым краі пярэдніх крылаў шэрае поле. На пярэдніх крылах па 2 чорныя плямы. Цела матыля і ўнутраныя краі задніх крылаў чорныя, значна апушаныя.
Пашырэнне. Ад Пірэнеяў да Цэнтральнай Азіі. Часта трапляецца ў Паўночнай і Заходняй Эўропе. У Беларусі - Гомельская, Менская і Віцебская вобласці [1, 3].
Месцы пражывання. Строга абмежаваны. Звязаны з ростам кармавой расліны - чубаткі пустой (Corydalis cava). Лясныя паляны з квітучымі раслінамі, высечкі.
Колькасць і тэндэнцыі яе змянення. Скарачаецца. У Беларусі дакладна вядома толькі некалькі месцаў знаходжання. Няздольнасць віду да міграцый уплывае на скарачэнне колькасці і поўнае вынішчэнне яго пры выкарыстанні ў гаспадарчых мэтах тых участкаў лесу, дзе ён жыве.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Кармавы - вусені могуць развівацца толькі на чубатках, пераважна чубатцы пустой. Інтэнсіфікацыя выпасу жывёлы, касьбы, рэкрэацыйных нагрузак на месцы пражывання.
Асаблівасці біялогіі. Аселы від. За год дае 1 пакаленне. Лёт матылёў у чэрвені-ліпені. Адкладваюць яйкі толькі на чубаткі. Вусені днём не кормяцца, хаваюцца пад лісцем або камянямі. Зімуюць маладыя вусені, якія яшчэ не выйшлі з яек [2]. Біялогія віду ва ўмовах Беларусі не вывучана.
Развядзенне. Звестак няма.
Прынятыя меры аховы. Занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі з 1981 г.
Неабходныя меры аховы. Забарона адлову матылёў. Вывучэнне біялогіі. Стварэнне мікразаказнікаў у месцах пражывання.

Літ.: 1. Красная книга СССР, 1984; 2. Аракчеев, 1985; 3. Мержеевская, Литвинова, Молчанова, 1976.

А.Літвінава

Паведаміць пра недакладнасьць