Парадак Хвашчы (Equisetales), сямейства Хвашчовыя (Equisetaceae)
Статус. III катэгорыя. Рэдкі від, які трапляецца ў невялікай колькасці на абмежаваных тэрыторыях.
Значэнне ў захаванні генафонду. Рэліктавы цыркумпалярны арктаальпійскі від, які ў Беларусі знаходзіцца ў ізаляваных лакалітэтах і астраўных месцах росту на паўднёвай мяжы арэала [1].
Кароткае апісанне. Шматгадовая споравая расліна з цвёрдымі зімуючымі рабрыстымі сцёбламі вышынёй 6-30 см. Карэнішча моцна разгалінаванае, буравата-чорнае, часта ўтварае дзернавіну. Стробілы верхавінкавыя, даўжынёй да 5 мм, крыху таўсцейшыя за сцябло. Похвы вузкія чорныя; зубцы іх шырокаяйкападобныя, уверсе рэзка адцягнутыя ў асцюкаваты канец, з бурай сярэдняй лініяй і белым краем [2].
Асаблівасці біялогіі. Спараносіць у красавіку-жніўні. Размнажэнне вегетатыўнае і споравае.
Пашырэнне. Арктычныя тундравыя і горныя раёны Эўразіі і Паўночнай Амерыкі [3], у лясной зоне трапляецца рэдка як рэліктавая або заносная расліна. У Беларусі знойдзены на ўзбярэжжы азёр Дрысвяты, Дрывяты, Валасо (Браслаўскі раён) і Доўгае (Глыбоцкі раён); у Берасцейскім, Маладэчанскім, Магілеўскім, Зэльвенскім і Пухавіцкім раёнах адзначана толькі як заносная расліна.
Месцы росту. Вільготныя пясчаныя і галечныя берагі азёр, забалочаныя ключавіны і прыбярэжныя лужкі. Заносныя расліны трапляюцца на сырых пясках, па вільготных кюветах, насыпах дарог.
Характар росту. Расце невялікімі групамі і буйнымі курцінамі, нярэдка на значнай плошчы.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Асушэнне і гаспадарчая трансфармацыя зямель.
Культываванне. Не культывуецца.
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў ландшафтным заказніку «Міжазёрны» і азёрным заказніку «Доўгае».
Неабходныя меры аховы. На азёрах Дрысвяты і Дрывяты стварыць спецыялізаваныя батанічныя заказнікі з абмежаваннем рэкрэацыйных нагрузак, забаронай меліярацыйных і будаўнічых работ.
Літ.: 1. Редкие и исчезающие виды..., 1987; 2. Флора Европейской части СССР, 1974; 3. Кобелева, 1974.
Г.Вынаеў
