Хамарбія балотная (Hammarbya paludosa (L.) O. Kuntze., 1891 [Malaxis paludosa (L.) Sw.])
Парадак Ятрышнікакветныя (Orchidales), сямейства Ятрышнікавыя (Orchidaceae)

Статус. III катэгорыя. Рэдкі від, які трапляецца ў невялікай колькасці на абмежаваных тэрыторыях.
Значэнне ў захаванні генафонду. Эўразійскі барэальна-таежны рэліктавы від, які ў Беларусі знаходзіцца ў асобных лакалітэтах і астраўных участках росту паблізу паўднёвай і паўднёва-ўсходняй мяжы арэала [1].
Кароткае апісанне. Шматгадовая травяністая расліна з прадаўгавата-эліптычным клубнем, апранутым ліставымі похвамі, і тонкім карэнішчам. Сцябло вельмі тонкае, вышынёй 15-30 см, каля асновы яйкападобна патоўшчанае, з 2 (3-4) прадаўгаватымі або прадаўгавата-яйкападобнымі, тупымі або слаба завостранымі лісцікамі ў ніжняй частцы. Кветкі дробныя, жаўтавата-зялёныя, сабраны ў прамую шматкветкавую гронку, роўную палове сцябла. Вонкавыя лісцікі калякветніка большыя за ўнутраныя. Губа павернута ўверх, яйкападобная, суцэльная, крыху ўвагнутая. Плод - сухая каробачка [2-4].
Асаблівасці біялогіі. Цвіце ў чэрвені-ліпені, пладаносіць у ліпені-жніўні. Размнажэнне насеннае і вегетатыўнае.
Пашырэнне. Эўразія, Паўночная Амерыка [2, 3]. У Беларусі знойдзена ў Верхнядзвінскім, Докшыцкім, Лепельскім, Мядзельскім, Полацкім, Столінскім і іншых раёнах [4, 5]. Раней адзначалася ў Белавежскай пушчы [6].
Месцы росту. Асакова-сфагнавыя балоты, забалочаныя лясы і поймы рэк, багністыя берагі азёр.
Характар росту. Расце асобнымі экземплярамі і невялікімі групамі.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Меліярацыйныя работы і водапаніжэнне, гаспадарчая трансфармацыя зямель.
Культываванне. Не культывуецца.
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў Бярэзінскім біясферным запаведніку, ландшафтным заказніку «Блакітныя азёры», азёрным заказніку «Глыбокае-Чарбамысла», паляўнічым заказніку «Асвейскі».
Неабходныя меры аховы. Рэвізія вядомых месцазнаходжанняў, кантроль за станам папуляцый, арганізацыя спецыялізаваных батанічных заказнікаў у месцах росту, якія не ахоўваюцца, выяўленне новых месцаў росту, штучнае рассяленне ў прыродныя экатопы.

Літ.: 1. Флора северо-востока Европейской части СССР, т. 2, 1976; 2. Флора СССР, т. 4, 1935; 3. Флора Европейской части СССР, т. 2, 1976; 4. Флора БССР, т. 5, 1959; 5. Даныя гербарыя ІЭБ АН Беларусі; 6. Пачоский, 1900.

І.Швец

Паведаміць пра недакладнасьць