##ShortTitle: Дыялектнае слова
##LongTitle: Дыялектнае слова
##FrontpageTitle: Дыялектнае слова
##ExpandArticle: false
##Type: slo
##TitleNote: частка - Е-Ж,О,Ф
##HTMLDescription_BEGIN
<font class="n11" id="colBl3">Створана на падставе:</font><br>
<font class="n12"><b>Беларускае дыялектнае слова</b>. Менск: Навука і тэхніка, 1975.
<br>
</font>
<font class="n11">
Укладальнік: Любоў Шаталава
<br></font>
</font>                                      

<br><font class="n11_h18">          
У кнізе прадстаўлена дыялектная лексіка, сабраная аўтарам у многіх раёнах Беларусі. Гэта ў асноўным словы, якія не зарэгістраваны ў «Беларуска-расейскім слоўніку» (1962), і словы, якія адрозніваюцца ад літаратурных семантыкай, словаўтваральнымі афіксамі, формай роду, месцам націску, нерэгулярнымі фанетычнымі змяненнямі.
<br><br><br><br><br>
</font>
##HTMLDescription_END

@<b><u>е</u>жык</b> <i>м.</i> Вожык.<br><i>Ежык мышы ловіт.</i> Азарычы Пін. <i>Бацька мой прынёс ежыка.</i> Паляцкішкі Вор.

@<b><u>е</u>здзіць</b> (<u>е</u>здыты) <i>незак.</i> Круціцца, ёрзаць.<br><i>Чаго ты ездыш по лаўцы?</i> Горск Бяроз.

@<b><u>е</u>м'е</b> <i>н.</i> Вымя.<br><i>Ем'е добрэе ў твоей коровы.</i> Бастынь Лун.

@<b>ерашч<u>а</u>ка</b> <i>ж.</i> Верашчака.<br><i>Семянё высушыць, а тады стаўкуць і на сітко прасеюць. Густаваценько разводзяць семянё на кваску і праварваюць. Гэта і ёсць ерашчака смачная.</i> Міратычы Кар.

@<b><u>е</u>та</b> <i>займ.</i> Гэта.<br><i>Во ета по-ранейшаму звалі просты крам. Купіла на бунду простого краму.</i> Бобрыкі Петр.

@<b><u>е</u>тат</b> <i>займ.</i> Гэты.<br><i>Етат маліц, відаць, добры зух.</i> Грабаўё Пух.

@<b><u>е</u>такі</b> <i>займ.</i> Гэтакі.<br><i>Пашто ву рэжыця етакімі бурталямі радыс, чы ву будзяця есці?</i> Шкураты Браг.

@<b><u>е</u>ты</b> <i>займ.</i> Гэты.<br><i>Без етого можно абысціся.</i> Грабаўё Пух.

@<b>ё</b>. Ёсць.<br><i>У верхнім камяні ё крыставіна, крыставіна надзяецца на стойку.</i> Барыскі Лаг.

@<b><u>ё</u>гер</b> (<u>ё</u>гэр) <i>м.</i> Жарабец.<br><i>Кобыла паліцца, трэбо вэсті до ёгэра.</i> Азарычы Пін.

@<b><u>ё</u>мка</b> <i>ж.</i> Чапяла.<br><i>Поломаласа ёмка, нема чым сковороду достаць. У камешніку стояць: ківіня, ёмка і вілкі.</i> Бобрыкі Петр. <i>Вазьмі ёмку і вуцягні аладкі с печы.</i> Тульгавічы Хойн. <i>Ёмка стаіць у камешніку.</i> Карабаўшчына Бабр.

@<b>ёсь</b>. Ёсць.<br><i>У свірня ёсь аруты, куды сыпяць збожа.</i> Ністанішкі Смарг. <i>У плузі ёсь рашотка, якая рагуліруя, як трэба араць, глубока ці мелка.</i> Якубова Рас.

@<b>ж<u>а</u>ба</b> <i>ж.</i> Дэталь у плузе для прымацавання паліцы і ручак.<br><i>Да жабы прывінчываюць атвал і ручкі ў плугі.</i> Сяляўшчына Рас.

@<b>ж<u>а</u>бернік</b> <i>м.</i> Жабурынне.<br><i>У нас у сажалцы многа жаберніку. З жаберніка выходзяць малыя жапкі.</i> Жукі Кар.

@<b>ж<u>а</u>бка</b> (ж<u>а</u>пка) <i>ж.</i> Калодачка з дзіркай на верхнім камені жорнаў, у якую ўстаўляецца ніжні канец млёна.<br><i>Дубовую зрабіў жапку, а цяпер трэба яе прымацаваць да верхняга каменя і ўдзець млён.</i> Альхоўка Навагр.

@<b>жабур<u>ы</u>нне</b> <i>н. зборн.</i> Раска.<br><i>Іды ў груд, наловы жабурыння паршуковы даты есты.</i> Горск Бяроз.

@<b>жав<u>а</u>ка</b> <i>ж.</i> Жвачка.<br><i>Корова жаваку жуе. Корова загубіла жаваку.</i> Бобрыкі Петр.

@<b>ж<u>а</u>га</b> <i>ж.</i> Пякотка.<br><i>От мэнэ жага пэчэ.</i> Бастынь Лун.

@<b>ж<u>а</u>гва</b> <i>ж.</i> Г<u>у</u>ба.<br><i>Жагва ростэ на бэрэзынэ, вона высохае. Жагву кладут на кромушку і б'ют красілом, жагва загораецца.</i> Горск Бяроз.

@<b>ж<u>а</u>ласцівы</b> <i>прым.</i> Жаласлівы.<br><i>Ён дужа жаласцівы.</i> Моханава В.-Дзв.

@<b>ж<u>а</u>лка</b>. Шкада. <i>(У знач. безас. выказ).</i><br><i>Мне яе дужа жалка стала.</i> Моханава В.-Дзв.

@<b>жал<u>у</u>д</b> (жал<u>у</u>т) <i>м.</i> Зялёнае яблычка на бульбяніку.<br><i>У бульбі на быльніку зялёныя жылуды. Я адзін жалут сарваў, дак такі горкі.</i> Сяляўшчына Рас.

@<b>жам<u>е</u>рыны</b> (жэм<u>э</u>рэны) <i>толькі мн.</i><br><b>1.</b> Скваркі.<br><i>Парэзала сала на патэльню і паставіла ў печ, тлушч вытёк, осталыс жэмэрэны.</i> Горск Бяроз.<br><b>2.</b> Адходы пры апрацоўцы мёду.<br><i>Пэрэтопыв мэд, осталыс жэмэрэны.</i> Горск Бяроз.<br><b>3.</b> Рэшткі пасля працэджвання цэду на кісель.<br><i>Працадзіла цэт на рэшата, а жамерын многа было.</i> Моханава В.-Дзв.

@<b>ж<u>а</u>ндла</b> (ж<u>а</u>ндло) <i>н.</i> Джала.<br><i>Пшчала ўкусіла, выньце жандло.</i> Паляцкішкі Вор.

@<b>жарал<u>о</b></u> (жэрал<u>о</u>) <i>н.</i><br><b>1.</b> Лаз у склеп.<br><i>Цесноё жарало ў пограбі.</i> Стайкі Барыс.<br><b>2.</b> Дзірка ў верхнім камені жорнаў для засыпкі збожжа.<br><i>Ня сып многа ў жарало, а то цяжка будзіць малоць у жорны.</i> Ваўкавічы Тал.

@<b>жар<u>а</u>так</b> <i>м.</i> Жар.<br><i>Выгарніця с печы жаратак. Налажы жаратку ў жаляску.</i> Ністанішкі Смарг.

@<b>жарл<u>о</b></u> (жэрл<u>о</u>) <i>н.</i> Джала.<br><i>От пчэла ўсадзіла мнэ жарло ў палец.</i> Азарычы Пін. <i>Пчола укусыла і покынула жэрло ў руцы.</i> Горск Бяроз.

@<b>жаўкл<u>я</u>к</b> (жавкл<u>я</u>к) <i>м.</i> Агурок, пакінуты на насенне.<br><i>Абарві жаўклякі і полажы на окно, хай спеють.</i> Бастынь Лун.

@<b>жаўкр<u>ы</u>нец</b> (жэўкр<u>ы</u>нец) <i>м.</i> Неўрадлівая глеба.<br><i>Одзін жэўкрынец, і нічого не сеім.</i> Бастынь Лун.

@<b>жаўтл<u>я</u>к</b> <i>м.</i> Тое, што і <a href="жаўкляк">жаўкляк</a>.<br><i>У цебе на градзе так богато жаўтлякоў. Чаго ты жаўтлякі не зьбіраеш на насене.</i> Тульгавічы Хойн.

@<b>жв<u>а</u>лы</b> <i>толькі мн.</i> Васкавая залоза ў пчалы.<br><i>У пчолкі е жвалы, у гэтых жвалах вона робіть воск.</i> Бастынь Луп.

@<b>жв<u>я</u>ка</b> <i>ж.</i> Жвачка.<br><i>Карова жвякаіць жвяку.</i> Сяляўшчына Рас.

@<b>жв<u>я</u>каць</b> <i>незак.</i> Жаваць.<br><i>Што-та мыя карова ні жвякаіць жвякі.</i> Сяляўшчыпа Рас.

@<b>жлоб</b><br><b>I</b> (жлоп) <i>м.</i> Жолаб.<br><i>Укінь сена ў жлоп, хай коні ядуць.</i> Ністанішкі Смарг.<br><b>II</b> <i>м. асудж.</i> Скупы чалавек.<br><i>От жлоб, прасіў, прасіў мукі пазычыць, дак гэты жлоб не даў.</i> Тульгавічы Хойн.

@<b>жл<u>у</u>кта</b> <i>ж.</i> Луг з попелу.<br><i>У жлукту намачы палатно, хай беліцца.</i> Шкураты Браг.

@<b>жм<u>ы</u>х<u>а</u>ць</b> <i>незак.</i> Мыць бялізну.<br><i>Дома буду жмыхаць сарочкі, а тады пайду на рэчку і буду пекаць пранікам.</i> Якубова Рас. <i>Налій вады ў начоўкі і жмыхай сваё плацця. Я буду плацця жмыхаць заўтра.</i> Сяляўшчына Рас.

@<b>жнітв<u>о</b></u> <i>н.</i> Жніво.<br><i>Ужо пачынаецца жнітво.</i> Моханава В.-Дзв.

@<b>жн<u>і</u>ўнік</b> <i>м.</i> Іржышча, астаткі сцяблоў.<br><i>Жыта жжалі. Жніўнік добры, пайду скашу.</i> Моханава В.-Дзв.

@<b>ж<u>о</u>лаб</b> (ж<u>о</u>луп) <i>м.</i> Паз у дошцы.<br><i>У жолуп кладзецца драніца.</i> Якубова Рас.

@<b>ж<u>о</u>лудзь</b> (ж<u>о</u>луць) <i>м.</i> Жолуд.<br><i>Я нашоў бальшы жолуць пат дубам.</i> Барыскі Лаг.

@<b>ж<u>о</u>рваны</b> (ж<u>о</u>рвоны) <i>толькі мн.</i> Жорны.<br><i>Ідзі ў жорвоны смелі ечмень.</i> Бобрыкі Петр.

@<b>ж<u>о</u>рнік</b> <i>м.</i> Дашчаная шуфляда, на якой ляжыць ніжні камень у жорнах.<br><i>Зрабіў жорнік у жорнах, а цяпер буду жорны строіць.</i> Паўлавічы Клім.

@<b>жсукр<u>ы</u>нец</b> (жсукрын<u>э</u>ц) <i>м.</i> Неўрадлівая глеба.<br><i>Жсукрынэц, ніц ні росте.</i> Бастынь Лун.

@<b>ж<u>у</u>йка</b> <i>ж.</i> Жвачка.<br><i>Корова жует жуйку.</i> Азарычы Пін.

@<b>жуль-жуль-жуль</b> <i>выкл.</i> Ужываецца, калі надзываюць авечак. Мнюхі Мёр.

@<b>жур<u>а</u>ўка</b> <i>ж.</i><br><b>1.</b> Калодачка з дзіркай на верхнім камені жорнаў, у якую ўстаўляецца ніжні канец млёна.<br><i>У жорнах у верхнюм камене жураўка прывязана да абруча, які нацягнуты на верхні камень.</i> Навасёлкі Свісл.<br><b>2.</b> Выемка ў ткацкім станку, куды закладаецца навой.<br><i>У стову е жураўка, у ету жураўку му кладом навойку. І ету вуразку му зовом жураўкой.</i> Бобрыкі Петр.

@<b>ж<u>у</u>рка</b> <i>ж.</i> Грыбны суп.<br><i>Наварыла сягоня журкі з баравікамі.</i> Ністанішкі Смарг.

@<b>жур<u>ы</u>ха</b> <i>ж.</i> Жур.<br><i>Журыха варыцца з аўсянай мукі. Журыха жыткая, і яе ядуць гарачую, а кісель густый і сцюдзёный ядуць.</i> Сяляўшчына Рас.

@<b>жыват<u>о</u>к</b> (жывот<u>о</u>к) <i>м.</i> Лытка.<br><i>У твоей жонкы жывоток на ногэ тоўстый.</i> Горск Бяроз.

@<b>жыв<u>е</u>ц</b> (жыв<u>э</u>ц) <i>м.</i> Прапушчаны па кіёчках ніта шнурок, да якога прывязваюцца петлі ніта.<br><i>Трэбо наніціць ніт на кійкі і завезаць жыўцом.</i> Бобрыкі Петр. <i>Нічальніцы надзяюцца на кіёчкі і закрапляюцца жыўцом. Жывец прывязваюць за адзін канец і за другі.</i> Міратычы Кар. <i>Завяжы ў нічальніцах жыўца, кап ні раскідаліся.</i> Навасёлкі Свісл. <i>На жывец навязваюцца кобылкі, а жывцэ прывязваюцца до двох пруткэв, вот вам і жывец.</i> Азарычы Пін.

@<b>жыв<u>і</u>на</b> <i>ж.</i> Жывёла.<br><i>Ідзе с поля жывіна.</i> Навасёлкі Свісл.

@<b>жыг<u>а</u>дла</b><br><b>I</b> <i>н.</i> Джала.<br><i>От пчала ўшпіліла жыгадла ў руку.</i> Ністанішкі Смарг. <i>У пчолкі ёсць жыгадла.</i> Старае Сяло Зэльв.<br><b>II</b> (жыг<u>а</u>дло) <i>н.</i> Вастрыё.<br><i>У касе ступілосё жыгадло, трэбо пакляпаць.</i> Навасёлкі Свісл.

@<b>жыг<u>а</u>ла</b> (жыг<u>а</u>ло, жаг<u>а</u>ла) <i>н.</i> Джала.<br><i>Пчолка дала жагала. Укусіла і жагала аставіла.</i> Барыскі Лаг. <i>Пчолка ўкусіла і пакінула жыгало ў пальцы.</i> Міратычы Кар.

@<b>ж<u>ы</u>жа</b> <i>ж. дзіцяч.</i> Агонь.<br><i>Ня руш, а то жыжа кусь, жыжа кусь!</i> Моханава В.-Дзв.

@<b>жык<u>о</u>віна</b> (жык<u>о</u>вына) <i>ж.</i> Пярсцёнак.<br><i>Купыла жыковыну і наложыла на палец. Жыковына бэз гочка.</i> Горск Бяроз.

@<b>ж<u>ы</u>лка</b> <i>ж.</i> Жменя цёртага лёну.<br><i>Як мы чэшэм шэрсценэй шчэткою, то лён накручываем на пальцы, гэта і е жылка.</i> Азарычы Пін.

@<b>ж<u>ы</u>паць</b> (ж<u>ы</u>пать) <i>незак.</i> Кракаць.<br><i>Качкі жыпають, есці хочуть.</i> Бастынь Лун.

@<b>ж<u>ы</u>тніска</b> (ж<u>ы</u>тніско) <i>н.</i> Іржышча, астаткі сцяблоў.<br><i>Пайду жытніска касіць, там многа травы.</i> Паляцкішкі Вор. <i>Жыто пожалі, засталосо жытніско.</i> Азарычы Пін.

@<b>ж<u>ы</u>чка</b> <i>ж.</i> Чырвоная стужка.<br><i>Купіла красну жычку і заплела косу.</i> Бастынь Лун.

@<b>ж<u>э</u>брак</b> <i>м.</i> Жабры.<br><i>Калі красный жэбрак, то рыбу можна кушаць.</i> Жахавічы Маз.

@<b>ж<u>э</u>гаць</b> <i>незак.</i> Бліскаць.<br><i>Мыланка так жэгая, аш страшна.</i> Стайкі Барыс.

@<b>ж<u>э</u>жкій</b> <i>прым.</i> Гарачы.<br><i>О, якій жэжкій утюг; жэжке йіцэ, жэжка вода.</i> Дзмітравічы Кам.

@<b><u>о</u>жаг</b> <i>м.</i> Дзяржанне ў памяле.<br><i>Ідзі зрабі ожага да памяла.</i> Навасёлкі Свісл.

@<b><u>о</u>жык</b> <i>м.</i> Вожык.<br><i>Ляжыць ожык, скруціўшыся ў клубок.</i> Навасёлкі Свісл.

@<b><u>о</u>ка</b> (<u>о</u>ко) <i>н.</i> Лаз у склеп.<br><i>Закрэй око, бо упадэш. Око е у склеповэ, око е ў ямцы, на гору око.</i> Дзмітравічы Кам.

@<b><u>о</u>сух</b> <i>м.</i> Акраец.<br><i>Вын адрызав от буханкі осуха.</i> Дзмітравічы Кам.

@<b><u>о</u>ччым</b> (<u>о</u>чым) <i>м.</i> Айчым.<br><i>У яго оччым памёр.</i> Якубова Рас. <i>У его очым.</i> Бобрыкі Петр.

@<b>ф<u>а</u>йна</b> (ф<u>а</u>йно) <i>прысл.</i> Прыгожа, хораша.<br><i>На табе сукенка ляжыць файна.</i> Моханава В.-Дзв.

@<b>ф<u>а</u>йны</b> <i>прым.</i> Прыгожы.<br><i>Ён маліц файны.</i> Сяляўшчына Рас.

@<b>фарт<u>о</u>н</b> <i>м.</i> Франтон.<br><i>У канцы хаты зыбіваюць фартон.</i> Вароніна Рас.

@<b>футр<u>ы</u>на</b> <i>ж.</i> Шуфляда акна.<br><i>Уставіў футрыну, буду ў футрыну уставляты раму окна.</i> Горск Бяроз.