##ShortTitle: Усходняя Магілеўшчына (Бялькевіч)
##LongTitle: Краёвы слоўнік усходняй Магілеўшчыны
##FrontpageTitle: Усходняя Магілеўшчына (Бялькевіч)
##ExpandArticle: false
##Type: slo
##TitleNote: частка - Е-Ё,О,Ф,Ы-Ю
##HTMLDescription_BEGIN
<font class="n11" id="colBl3">Створана на падставе:</font><br>

<font class="n12"><b>Краёвы слоўнік усходняй Магілёўшчыны</b>. Менск: Навука і тэхніка, 1970.

<br>

</font>

<font class="n11">

Укладальнік: Іван Бялькевіч

<br></font>

</font>                                      



<br><font class="n11_h18">          

У слоўніку падаецца больш 20 тысяч слоў, характэрных для дыялектнай мовы беларусаў усходніх раёнаў сучаснай Магілеўскай вобласці, з тлумачэннем іх значэння і ілюстрацыямі. Слоўнік досыць шырока адлюстроўвае стан і асаблівасці жывой мовы насельніцтва ўсходняй часткі Магілеўшчыны ў 20-я гады нашага стагоддзя.

<br><br><br><br><br>

</font>
##HTMLDescription_END

@<b>ыг<u>ы</u></b>, <i>часц.</i> Так, але, ага (пацвярджальна).<br><i>Ці быў ты сяньні ў лесе? Ыгы, быў!</i> Нізькі Касцюк.

@<b>ыг<u>ы</u>каць</b>, <i>дзеясл.</i> Казаць «ыгы», адказваць аднаскладова.<br><i>Што ты ўсё ыгыкаеш, ня можыш як сьлед скызаць, а ўсё ыгы ды ыгы.</i> Вербеж Чэрык.

@<b>ыг<u>ы</u>кыла</b>, -а, <i>н.</i> Неразгаворлівы чалавек.<br><i>Вось ыгыкыла прыклятыя, ад яго і слова другога ні пачуеш акрымя ыгы.</i> Касперка Міласл.

@<b>ымб<u>а</u>р</b>, -а, <i>м.</i> Клець, свіран.<br><i>Поўны ымбар усякыга зірна.</i> Канахоўка Клім.

@<b>э</b>, <i>выкл.</i> Э, эге.<br><i>Э, брат, тут ні дзін каток, а чатыры, цэлы стан патрэбін.</i> Парадзіна Мсцісл.

@<b>эг<u>е</u></b>
<br><b>I</b> <i>часц.</i> Так, але [ага].<br><i>Ці ў цябе тыбака ё? Эге, ё!</i> Кокатава Мсцісл. <i>Ці пайдзеш ты сёньня ў горыд? Эге, пайду!</i> Барысавічы Клім. <i>Эге ж, і я так кажу.</i> Маркаўка Хоцім.<br><b>II</b> <i>выкл.</i> Эге!<br><i>Эге ж, ты ўмееш! А я й ні ведыў, што ты ета могіш зьдзелыць.</i> Пархвенава Мсцісл.

@<b>эй</b>, <i>выкл.</i> Эй.<br><i>Эй, грымыдзянін, каток зьдзеўся!</i> Сутокі Мсцісл.

@<b>эйш</b>, <i>выкл.</i> Бач [іш].<br><i>Эйш, якей хрант знайшоўсь: штаны ў абліпычку, пылавінкі так і ляпыюць.</i> Маластоўка Краснап. <i>Эйш, якей пыдбародывіч зыгудуваў!</i> Тур'я Чэрык. <i>Эйш, пыдгынятый якей знайшоўся, і біс цябе ўправімся. Эйш ты яго!</i> Палуж Краснап.

@<b><u>э</u>кстрынна</b>, <i>прысл.</i> Тэрмінова, хутка.<br><i>Экстрынна нада дыстаць грошы, ато моіць прыдасьць.</i> Хвёдараўка Краснап.

@<b><u>э</u>ткій</b>, <i>займ.</i> Такі, гэтакі.<br><i>Эткыя дрэнныя пагода.</i> Хоцімск.

@<b><u>э</u>тый</b>, <i>займ.</i> Гэты.<br><i>Эты, як яго, Іванёнык, кызаў мне пры яго.</i> Цёмны Лес Раснян.

@<b>эх</b>, <i>выкл.</i> Эх.<br><i>Эх ты, трышка, ты пубыяўся туды йціць!</i> Хвёдараўка Краснап. <i>Эх ты, глушня! Як палка - нічога ня чуіць.</i> Пірагова Мсцісл.

@<b>юг<u>а</u></b>, -і, <i>ж.</i> Яга.<br><i>Юга старыя, дакуль мыўчала.</i> Бяседавічы Хоцім. <i>Ты ўжо сядзі, юга старыя.</i> Слабода Крыч.

@<b><u>Ю</u>да</b>, -ы, <i>м.</i> Юда; здраднік, прадажнік.<br><i>Юда ты, прыдажнік! Ты чылавека ні за што ўтапіў.</i> Зарубец Крыч.

@<b>юд<u>а</u>цкій</b>, <i>прым.</i> Юдашскі [здрадніцкі].<br><i>Паступык юдацкій, нечыга скызаць, чэсный чылавек так бы ні пыступіў.</i> Б.Хутары Краснап.

@<b><u>Ю</u>лічка</b>, -і, <i>ж.</i> Уласнае імя, памянш. ад <a href="Юлька">Юлька</a>.<br><i>Ці чула ты, Юлічка, што пры цябе людзі гамоняць?</i> Нізькі Касцюк.

@<b><u>Ю</u>лька</b>, -і, <i>ж.</i> Уласнае імя Юлія.<br><i>Жаніся, бяры Юльку Васілёву, будзя добрыя жонка.</i> Азерцы Клім.

@<b><u>ю</u>ныш</b>, -а, <i>м.</i> Юнак.<br><i>Ты йшчэ юныш, мала чаго йшчэ ведыіш.</i> Палуж Краснап.

@<b><u>ю</u>пка</b>, -і, <i>ж.</i> Спадніца.<br><i>Просі шаўцы пашылі юпку.</i> Гібалы Касцюк. <i>Баба надзела новую юпку.</i> Машавая Бялынкав. <i>Ікая красівыя ў цябе юпка.</i> Гусарка Клім.

@<b>юр</b>, -у, <i>м.</i> Юр [гіз].<br><i>У цябе адзін юр на ўме; усё з дзіўчатымі б заігрываў.</i> Слаўнае Мсцісл.

@<b>юр<u>і</u>ць</b>, <i>дзеясл.</i> Юрыць, хацець, прагнуць.<br><i>Ён юріць жаніцца, а бацька ня хочыць, што йшчэ мылады.</i> Слаўнае Мсцісл.

@<b><u>Ю</u>рка</b>, -і, <i>м.</i> Уласнае імя Юрый.<br><i>Цітаў Юрка забіў зайца.</i> Сохана Мсцісл.

@<b>юрн<u>у</u>ць</b>, <i>дзеясл.</i> Сцебануць, выцяць.<br><i>Змоўкні! Ато калі юрну пугуй, дык аж патскочыш.</i> Кокатава Мсцісл.

@<b>юр<u>о</u>к</b>, юрк<u>а</u>, <i>м.</i> Кароценькая палачка з дзірачкамі ў абодвух канцах для звівання ў клубок нітак.<br><i>Вазьмі юрок ды змытай етыя ніткі.</i> Журбін Бялынкав. <i>Юрком лаўчэй мытаць ніткі.</i> Хвёдараўка Краснап. <i>Удзень мне нітку ў юрок, ато я ня віджу, а мне нада мытаць ніткі на клубок.</i> Крычаў. <i>Бяз юрка кепска ніткі мытаць, у рукі рэжыць.</i> Буда Рагатая Мсцісл.

@<b><u>Ю</u>рычка</b>, -а, <i>м.</i> Уласнае імя, памянш. ад Юрый.<br><i>Юрычка, дзівяцігадовы хлопчык, служыў пыдпаскым у пастуха.</i> Сохана Мсцісл.

@<b>юс</b>, <i>выкл.</i> Юсь (вокрык на свіней).<br><i>Юс! Каб вас воўк - усі грады парылі.</i> Арцёмаўка Міласл.

@<b><u>ю</u>ха</b>, -і, <i>ж.</i> Юха, кроў.<br><i>Адыдзі, бо калі дам, дык юхаю бальесься!</i> Белы Камень Бялынкав.

@<b><u>ю</u>шка</b>, -і, <i>ж.</i><br><b>1.</b> Юшка, кружок, якім зачыняюць комін.<br><i>Ці заложына юшка? Нешта ў хаці халодна.</i> Машавая Бялынкав. <i>Зачыні юшкай комін, ато гром грыміць.</i> Зоры Чэрык.<br><b>2.</b> Юшка, навар з мяса або рыбы.<br><i>Мяса з міскі павыцягвалі, а юшка зыстылася.</i> Гібалы Касцюк. <i>Зварілі мы тыраноў, дык юшка ат іх дужа солна; нада було з кардохлімі зваріць.</i> Арцёмаўка Міласл.

@<b><u>е</u>вня</b>, -і, <i>ж.</i> Ёўня, частка гумна [будынак у гумне], дзе пабудавана печ, над якою зроблены насціл з жэрдак, куды кладуць сушыць снапы перад малацьбой.<br><i>На евні сушылі хлеб.</i> Журбін Бялынкав. <i>Снапы зьвезены на евню.</i> Кісялёва Буда Краснап.

@<b><u>е</u>жа</b>, -ы, <i>ж.</i> Ежа.<br><i>Ого, як ён ахвоцін ды смашныя ежы!</i> Слаўнае Мсцісл.

@<b><u>е</u>жалі</b>, <i>прысл.</i> Калі.<br><i>Ежалі будзе добрыя пагода, то я пайду ў лес.</i> Хоцімск. <i>Ежалі гэты аполак гуніць, то ўжо і ня знаю, якей вам і прывезьці.</i> Б.Хутары Краснан.

@<b><u>е</u>жлі</b>, <i>прысл.</i> Калі.<br><i>Ежлі ваша група не рабіла нічога, дык ніхто вам ні віныват.</i> Лар'янава Мсцісл.

@<b>ез</b>, -а, <i>м.</i> Яз, перагародка, якую ставяць рыбакі на рацэ, з праходам, у якім расстаўляюць нерат.<br><i>Максім на ряце забіваў ез, а я на березі сядзеў.</i> Гібалы Касцюк. <i>Ці хораша ты, Яшка, забіў ез? Будзем ставіць нераты.</i> Новыя Капачы Мсцісл.

@<b><u>е</u>зік</b>, -а, <i>м.</i> Памянш. ад <a href="ез">ез</a>.<br><i>Забілі езік, будзім рыбу лавіць.</i> Барысавічы Клім.

@<b><u>е</u>зьдзіць</b>, <i>дзеясл.</i> Ездзіць.<br><i>Сяньня ўжо шарэш на рацэ, скора пачнем езьдзіць цераз.</i> Юшкі Мсцісл. <i>Пасьцівіць кыня ня хочыш, а езьдзіць любіш, каб ты жыватом езьдзіў!</i> Гібалы Касцюк.

@<b><u>е</u>йный</b>, <i>займ.</i> Яе.<br><i>Ейный ўнук хрымаў.</i> Паўлавічы Клім.

@<b><u>е</u>катаць</b>, <i>дзеясл.</i> [Якатаць], стагнаць.<br><i>Як пычаў екатаць, дык хоць ты з хаты бягі.</i> Пірагова Мсцісл.

@<b><u>е</u>кстрынна</b>, <i>прысл.</i> Экстранна, хутка, тэрмінова.<br><i>Екстрынна трэба купіць бульбы.</i> Хвёдараўка Краснап. <i>Яму екстрінна нада було пріехыць у горыд.</i> Арцёмаўка Міласл.

@<b>екыт<u>а</u>ньне</b>, -я, <i>н.</i> Якатанне, стагнанне.<br><i>Ні плач, ні екытаньне табе ні паможыць, сьціхні ты ўжо екытаць.</i> Горня Хоцім.

@<b>ель</b>, -і, <i>ж.</i> Елка, ель.<br><i>У етым лесі толькі ель ды сысна, больш нічога ні расьцець.</i> Гімбатоўка Мсцісл. <i>А што табе, сылавей, спыдыбала тута, // А ці ель, ці сысна, ці белыя бяроза?</i> З нар. песні, М.Г. 13.

@<b><u>е</u>льнік</b>, -у, <i>м.</i> Ельнік, параснік маладых елак.<br><i>Акраіна лесу зарысла густым ельнікам.</i> Канічы Касцюк.

@<b><u>е</u>льнічык</b>, -чка, <i>м.</i> Памянш. ад <a href="ельнік">ельнік</a>.<br><i>Глядзі, якей густэй ельнічык узьняўся.</i> Камароўка Крыч. <i>Каб па том па ельнічку, // Ды два брахнінькі гулялі.</i> З нар. песні.

@<b>емк<u>а</u>ч</b>, -а, <i>м.</i> Чапяла.<br><i>Хызяйка емкачом выставіла з печы скывыраду.</i> Тошчыца Быхаў.

@<b><u>е</u>мя</b>, -я, <i>н.</i> Яда, ежа [спажыванне].<br><i>Нымалацілі - ні на семя, ні на емя.</i> Парадзіна Мсцісл. <i>Кінь хлеба на емя.</i> Хвёдараўка Краснап.

@<b>енк</b>, -у, <i>м.</i> Енк, стогн.<br><i>Ні магу я етыга енку слухыць.</i> Залачова Мсцісл.

@<b><u>е</u>нчыцца</b>, <i>дзеясл.</i><br><b>1.</b> Енчыць, мучыцца, стагнаць ад болю.<br><i>Цэлую ноч з зубамі енчыўся.</i> Кокатава Мсцісл. <i>Мой дзіцёнак усі етыя дні із жыватом енчыцца, гора зь ім!</i> Пірагова Мсцісл.<br><b>2.</b> Дакучаць няпрошанымі паслугамі.<br><i>Гдзе ж ета жанчына, што енчылась ды мяне са сваею тыбакеркыю.</i> Куркаўшчына Мсцісл.

@<b><u>е</u>нчыць</b>, <i>дзеясл.</i> Енчыць, стагнаць ад болю.<br><i>Чаго ты енчыш, чаго ты пішчыш, ну што я табе параджу, калі баліць?</i> Серчыцы Краснап.

@<b>ерунд<u>а</u></b>, -ы, <i>ж.</i> Глупства, бяссэнсіца.<br><i>Ерунду ты кажыш.</i> Хоцімск.

@<b><u>е</u>ства</b>, -а, <i>н.</i> Ежа, закусь.<br><i>Ай, ества колькі хочыш было, толькі еш.</i> Галынец Краснап.

@<b><u>е</u>стый</b>, <i>займ.</i> Гэты.<br><i>Зь естым чылавекым я даўно знаюся.</i> Меншая Багацькаўка Мсцісл.

@<b>есьць</b>, <i>дзеясл.</i> Есці.<br><i>Яблыкі такія горкія, што і есьць нільзя.</i> Лешчынка Мсцісл. <i>Мы елі дзягно. Латруга ты, скора, верна, есьць будзіш ляніцца.</i> Серчыцы Краснап.

@<b><u>е</u>сьцькі</b>, <i>дзеясл.</i> Есці (дзіцячае).<br><i>Мо ты, дзетка, есьцькі зыхацела, дык я дам кашкі.</i> Пацкава Мсцісл. <i>Чаго ж ты, коцічык, плачыш: // Ці піцькі, ці есьцькі хочыш?</i> З нар. песні.

@<b><u>е</u>сьцюхны</b>, <i>дзеясл.</i> Есці (дзіцячае).<br><i>Маё ж ты дзіцятычка, яно есьцюхны зыхацела - зарыз дам табе цыцы, ні плач.</i> Навашоўкі Раснян. <i>Твае дзетухны плачуць, // Яны есьцюхны просюць.</i> З нар. песні, М.Г. 130.

@<b><u>е</u>та</b>, <i>займ.</i> Гэта.<br><i>Хочаш ета, а хочаш ета.</i> Мсціслаў. <i>Ета дзедыў кій - ні чыпай.</i> Касперка Міласл. <i>За ўсё ета 'ддаў грыўню.</i> Хвёдараўка Краснап.

@<b><u>е</u>ткій</b>, <i>займ.</i> Гэтакі, гэткі.<br><i>Ня йдзі ты сягодня нікуды: еткая хляба на дварэ, што ні давядзі бог.</i> Пірагова Мсцісл. <i>Еткая дрэнная пагода.</i> Хоцімск. <i>Еткыя ён табе зло зьдзелыў, а ты яму дыруваць хочыш.</i> Слаўнае Мсцісл.

@<b><u>е</u>тый</b>, <i>займ.</i> Гэты.<br><i>Еты хлапец - дурань.</i> Хоцімск. <i>У етыга хлопца німа бацькі.</i> Кокатава Мсцісл. <i>Ета дзерыва прягкыя.</i> Хвёдараўка Краснап. <i>Сколькі ты хочыш за ета сена?</i> Касцюковічы.

@<b><u>е</u>хыць</b>, <i>дзеясл.</i> Ехаць.<br><i>На етым кані дужа дрёгка ехыць вярьхом, як ны калу.</i> Бяседавічы Хоцім. <i>Дос табе спаць, пыра ўжо ехыць - уставай.</i> Арцёмаўка Міласл.

@<b><u>е</u>шчый</b>, <i>прым.</i> Неразборлівы на яду.<br><i>Пупаўсь дужа ешчый кыбанок: што ні зымішай - усё зьесьць.</i> Палуж Краснап.

@<b>ё</b>, <i>дзеясл.</i> Ёсць.<br><i>Ці ў цябе тыбака ё? Эге, ё!</i> Кокатава Мсцісл. <i>У мяне ё многа грошы.</i> Слаўнае Мсцісл. <i>Ё ў мяне сістра, лет ні дырысла, // Тая мяне ні пускала.</i> З нар. песні.

@<b><u>ё</u>дка</b>, <i>прысл.</i> Холадна і вільготна.<br><i>Ны дваре дужа ёдка, ныпряні кажух.</i> Маластоўка Краснап. <i>Сеньні дужа ёдка.</i> Кісялёва Буда Краснап.

@<b><u>ё</u>кат</b>, -у, <i>м.</i> Іката, ікаўка [і якатанне], стогн.<br><i>Прамерз я, дык ёкыт прыняў - ніяк ні магу ўстрымацца.</i> Негін Касцюк.

@<b><u>ё</u>каць</b>, <i>дзеясл.</i> Ікаць.<br><i>Мне як станіць холадна, дык і пачынаеш ёкаць.</i> Канічы Касцюк.

@<b><u>ё</u>кыт</b>, -у, <i>м.</i> Іката, стогн, якатанне.<br><i>Ня столькі тэй болі, як ёкыту.</i> Залесавічы Крыч.

@<b><u>ё</u>лка</b>, -і, <i>ж.</i> Елка, ель.<br><i>Нардом абторкылі ёлкымі.</i> Маластоўка Краснап. <i>Узыбраўся на ёлку ды лумаіць веткі.</i> Паўлавічы Клім.

@<b><u>ё</u>лкій</b>, <i>прым.</i> Ёлкі, прагорклы.<br><i>Масла ёлка, есьць ня можна.</i> Брылёўка Краснап.

@<b><u>ё</u>лкьісьць</b>, -і, <i>ж.</i> Ёлкасць, гарката [прагоркласць].<br><i>На мой смак, у етым масьлі ёсьць ёлкысьць: нясьвежыя яно.</i> Лешчынка Мсцісл.

@<b><u>ё</u>луп</b>, -а, <i>м.</i> Ёлуп, дурань.<br><i>Ёлуп ты сьляпы, куды ты прэсься?</i> Парадзіна Мсцісл. <i>Што ты, ёлуп, рот разьзявіў - варона ўляціць!</i> Сохана Мсцісл.

@<b><u>ё</u>лупінь</b>, -пня, <i>м.</i> Ёлуп, дурань.<br><i>Разі ты зьдзелыіш, як людзі, ёлупінь бізгаловый.</i> Высокі Бор Краснап.

@<b><u>ё</u>лычка</b>, -і, <i>ж.</i><br><b>1.</b> Памянш. ад <a href="ёлка">ёлка</a>.<br><b>2.</b> <i>бат.</i> Хвошч палявы.<br><i>Зь етыга туўкачыка вырысьціць ёлычка.</i> Хвёдараўка Краснап.

@<b><u>ё</u>мка</b>, <i>прысл.</i> Ёмка [зручна].<br><i>Няёмка нейк у руках дзіржаць: усё выкручвыіцца.</i> Залачова Мсцісл.

@<b><u>ё</u>мкій</b>, <i>прым.</i> Ёмкі [зручны].<br><i>Грабільніца няёмкыя.</i> Хвёдараўка Краснап.

@<b>ён</b>, яго, <i>займ.</i> Ён.<br><i>Ён памеўся прыехаць як жа ня прыедзе?</i> Палуж Краснап. <i>Ён дужа па многа есьць.</i> Слаўнае Мсцісл. <i>Там Міхасічка йдзець, // А ён бабу вядзець.</i> З нар. песні, М.Г. 1.

@<b><u>ё</u>рзыць</b>, <i>дзеясл.</i> Ёрзаць, неспакойна сядзець.<br><i>Дос табе ёрзыць, ніпаседа, хуць бы ты троху пысядзеў спакойна.</i> Лешчынка Мсцісл.

@<b><u>ё</u>сьць</b>, <i>дзеясл.</i> Ёсць.<br><i>Ёсьць у мяне бацька й матка.</i> Сохана Мсцісл. <i>Цяпер рэдка ўжо носюць пістоны, алі ж ёсьць.</i> Палуж Краснап. <i>Ці ёсьць у вас чорныя гузікі? Ёсьць.</i> Навашоўкі Раснян.

@<b><u>ё</u>ўня</b>, -і, <i>ж.</i> Ёўня, частка гумна [будынак у гумне] з печчу, дзе сушацца снапы.<br><i>Наша ёўня сушыць хырашо і ўмішчаіць пяцьсот снапоў.</i> Канічы Касцюк. <i>Зачыні ёўню.</i> Вародзькава Крыч. <i>Наша ёўня бальшая, там можна столькі пасушыць снапоў, што за дзень не змалоціш.</i> Пірагова Мсцісл.

@<b>о</b>, <i>выкл.</i> О, ого.<br><i>О-о, ты ў нас вялікі пан!</i> Мсціслаў.

@<b><u>о</u>блік</b>, -а, <i>м.</i> Аблічча.<br><i>У твайго тыварыша облік красівый.</i> Гусарка Клім.

@<b><u>о</u>бык</b>, <i>прысл.</i> Побач.<br><i>Обык зь ім ідзець яго жонка, а 'дзаду - цешча.</i> Мсціслаў.

@<b>ог<u>о</u></b>, <i>выкл.</i> Ого!<br><i>Ого, якей ты храбрый у запічку!</i> Ганнаўка Клім. <i>Ого, якую кырываху ён за жонку ўзяў!</i> Горкі Краснап.

@<b>ого-г<u>о</u></b>, <i>выкл.</i> Ого-го (выказвае здзіўленне).<br><i>Ого-го, што ты там бачыў!</i> Гусарка Клім.

@<b><u>о</u>гнік</b>, -а, <i>м.</i> Вогнік, болькі на губах і барадзе.<br><i>Огнік пы барадзе пашоў - прыстудзілась нейдзе.</i> Гаўрыленка Бялынкав.

@<b><u>о</u>дгаласк</b>, -а, <i>м.</i> Адгалосак, рэха.<br><i>Як крыкніш у лесі, дык усюдых рыздаецца одгаласк.</i> Людагошч Мсцісл.

@<b>о-ё-ёй</b>, <i>выкл.</i> Оёй (выказвае здзіўленне, боль, смутак).<br><i>О-ё-ёй! Якей вісокій дом! О-ё-ёй! Што мне рабіць?</i> Палуж Краснап.

@<b>оей</b>, <i>выкл.</i> Ай (выказвае боль, страх).<br><i>Оёй, ратуйце! Ён мяне заб'ець!</i> ІІІэвялёўшчына Мсцісл.

@<b>ой</b>, <i>выкл.</i><br><b>1.</b> Ой.<br><i>Ой, якей ён пастылы! Відзіць яго ні магу. Ой, ікая ж ты румза!</i> Хвёдараўка Краснап.<br><b>2.</b> Ого.<br><i>Матруна наша, ой, ікая пявуньня.</i> Маластоўка Краснап.

@<b><u>о</u>йчынька</b>, -а, <i>м.</i> Татухна, ойчанька.<br><i>А што жы вам, гусычкі, да таго? // Есьць у мяне ойчынька длі таго.</i> З нар. песні. Зарэчча Мсцісл.

@<b><u>о</u>кліп</b>, <i>прысл.</i> Верхі, вярхом.<br><i>Сеў окліп на жэрдку і ездзіць, як ны кані.</i> Багацькаўка Мсцісл.

@<b><u>о</u>падзь</b>, -і, <i>ж.</i> [Апад], апалыя грушы ці яблыкі.<br><i>Ета ж грушы нязрелыя, ета - опадзь, іх чырвяк пыдтачыў, дык яны і ўпалі, а вы іх ядзіцё.</i> Самацэвічы Касцюк.

@<b><u>о</u>піс</b>, -у, <i>м.</i> Вопіс, бранне на рахунак, апісванне.<br><i>Прыехыла міліцыя, будзіць опіс маімасьці рабіць.</i> Азерцы Клім.

@<b><u>о</u>схлый</b>, <i>прым.</i> Сухарлявы, худы.<br><i>Ён толькі осхлый, а так - здаровый чылавек.</i> Асмолавічы Мсцісл.

@<b><u>о</u>сьці</b>, -ёй, <i>мн. л.</i> Восці.<br><i>Вазьмі осьці, пойдзем рыбы пыглядзім, мо што й заб'ём.</i> Каробчына Мсцісл.

@<b>от</b>, <i>выкл.</i> Вось!<br><i>От табе й штука!</i> Палуж Краспап. <i>От табе й на!</i> Сохана Мсцісл.

@<b><u>о</u>тліг</b>, -у, <i>м.</i> Адліга.<br><i>Пысьля марозу ныстаў отліг.</i> Жэраціно Мсцісл.

@<b>от<u>о</u></b>, <i>выкл.</i> Вот.<br><i>Ото ж ты яму даў, як заяц кабыле.</i> Дубровіцы Клім.

@<b><u>о</u>тпуст</b>, -у, <i>м.</i> Адпушчэнне.<br><i>Раньшы да отпусту хадзілі ў Тупічына, ля Мсьціслаўля, там быў нымастыр.</i> Юркаўка Крыч.

@<b>ох</b>, <i>выкл.</i> Ох.<br><i>Ох, брат, ты й сьмікаліст!</i> Хвёдараўка Краспап.

@<b><u>о</u>хці</b>, <i>выкл.</i> Вохці.<br><i>Охці мне! Што цяпер рабіць буду?</i> Асмолавічы Мсцісл.

@<b><u>о</u>шуст</b>, -а, <i>м.</i> Ашуканец, жулік, машэннік.<br><i>Еткій ошуст каго ні спыдманіць!</i> Стары Дзедзін Міласл.

@<b>ф<u>а</u>брыка</b>, -і, <i>ж.</i> Фабрыка.<br><i>Трапушнік зьбіраець трапкі і адпраўляець іх ны фабрыку.</i> Міцькаўшчына Мсцісл.

@<b>ф<u>а</u>йна</b>, <i>прысл.</i> Добра, прыгожа.<br><i>Твой сьпінжак файна пашыт.</i> Канахоўка Клім.

@<b>ф<u>а</u>йный</b>, <i>прым.</i> Добры, прыгожы.<br><i>Во файный замочык, і заклёпык ня відна.</i> Хвёдараўка Краснап.

@<b>фальб<u>о</u>ны</b>, -аў, <i>мн. л.</i> Фальбоны.<br><i>Дзяўчына пашыла сабе з фальбонымі сукенку.</i> Машавая Бялынкав.

@<b>ф<u>а</u>ля</b>, -і, <i>ж.</i> Дама, назва карты.<br><i>Ета мыя трафовыя фаля, а ў цябе была бубновыя.</i> Горня Хоцім.

@<b>фантн<u>і</u>на</b>, -ы, <i>ж.</i> Хусціна.<br><i>Дай мне якую фантніну накрыцца ад мух.</i> Куркаўшчына. Мсцісл.

@<b>ф<u>а</u>нты</b>, -ыў, <i>мн. л.</i> Фанты, гульня.<br><i>Дывайця будзім гуляць у фанты.</i> Шарэйкі Касцюк.

@<b>ф<u>а</u>рба</b>, -ы, <i>ж.</i> Фарба.<br><i>Навошта табе столькі фарбы, што ты будзіш фарбуваць?</i> Ушакі Чэрык.

@<b>фарб<u>о</u>ты</b>, -ыў, <i>мн. л.</i> Вязаныя ручным спосабам карункі.<br><i>Я зьвізала фарботы к абрусу.</i> Буліна Касцюк. <i>Кохта з фарботамі.</i> Камароўка Крыч. <i>Дзяўчына візала фарботы.</i> Курманава Мсцісл.

@<b>фарбыв<u>а</u>ць</b>, <i>дзеясл.</i> Фарбаваць.<br><i>Думаю занесьць к сінельніку фарбываць спадніцу.</i> Ушакі Чэрык. <i>Хацела фарбываць пряжу, ды фарбы німа ў кыпірацыі.</i> Мсціслаў.

@<b>фарнаб<u>і</u>кс</b>, -у, <i>м.</i> Праборка, пагроза.<br><i>Дай яму за ета фарнабіксу, штоб ён памітываў.</i> Сутокі Мсцісл. <i>Я табе калі дам фарнабіксу, дык ты й сваіх ні пызнаеш.</i> Куркаўшчына Мсцісл.

@<b>фас<u>о</u>ля</b>, -і, <i>ж. бат.</i> Фасоля.<br><i>Ны гародзе расьце фасоля і гарох.</i> Залессе Касцюк.

@<b>фац<u>е</u>ра</b>, -ы, <i>ж.</i> Кватэра.<br><i>Завёз хлопчыка ў горыд вучыцца і пыставіў ны фацеру ды знакомых.</i> Парадзіна Мсцісл.

@<b>Ф<u>е</u>дзя</b>, -і, <i>м.</i> Уласнае імя, памянш. ад Фёдар.<br><i>У Федзі ёсьць харошыя карцінкі.</i> Шарэйкі Касцюк.

@<b>Фёдыр</b>, -а, <i>м.</i> Уласнае імя Фёдар.<br><i>Змусьціцель ты, Фёдыр, майго хлыпца зьвёў, у дваре ня можыць і часу быць.</i> Канічы Касцюк.

@<b>Фёкла</b>, -ы, <i>ж.</i> Уласнае імя Фёкла.<br><i>Пёклу ў школі вучыціль завець Фёкла.</i> Міцькаўшчына Мсцісл.

@<b>фіг<u>у</u>ра</b>, -ы, <i>ж.</i><br><b>1.</b> Фігура, выверт бараною, які робяць на паласе, калі канчаюць баранаваць.<br><i>Дос ужо скырадзіць, дзелый фігуру і паедзім!</i> Хвёдараўка Краснап.<br><b>2.</b> Фіга.<br><i>На табе фігуру за ета!</i> Брылёўка Краснап.

@<b>ф<u>і</u>лёнка</b>, -і, <i>ж.</i> Філёнка, палавінка дзвярэй.<br><i>У дзьверы адна філёнка гатова, цяпер другую буду дзелыць.</i> Журбін Бялынкав.

@<b>філёнчыстый</b>, <i>прым.</i> Філёнчасты, зроблены з філёнак, на дзве палавіны.<br><i>У хаці ў яго філёнчыстыя дзьверы - сам масьцір, ды дзіва што зьдзелыў.</i> Хвёдараўка Краснап.

@<b>філ<u>е</u>піца</b>, -ы, <i>ж.</i> Мокры снег з ветрам.<br><i>Ны дваре тыкая філепіца, што проста вочы заліпляя.</i> Барысавічы Клім.

@<b>фір<u>а</u>нка</b>, -і, <i>ж.</i> Фіранка.<br><i>Прыбрала хату, мост вымыла, чыстыя фіранкі павесіла.</i> Пірагова Мсцісл. <i>Фіранкі ўжо гразныя на вокнах, нада іх памыць.</i> Барысавічы Клім.

@<b>фл<u>я</u>чкі</b>, -ыў, <i>мн. л.</i> Піражкі, начыненыя фаршам з кішак.<br><i>Я дужа люблю флячкі, ды кішок німа, німа з чаго зрабіць.</i> Залессе Касцюк.

@<b>ф<u>о</u>льварк</b>, -а, <i>м.</i> Фальварак, невялікі маёнтак.<br><i>У фольварку новы рындатыр.</i> Нашкавічы Мсцісл.

@<b>ф<u>о</u>рма</b>, -ы, <i>ж.</i> Форма.<br><i>Надзівай лапці на сугакі, каб мелі харошую форму.</i> Слаўнае Мсцісл.

@<b>франт</b>, -а, <i>м.</i> Франт, зухаваты хлапец.<br><i>Янка, як адзеўся, дык проста франт.</i> Палуж Краснап.

@<b>франт<u>о</u>н</b>, -а, <i>м.</i> Франтон.<br><i>Будзім пуню рубіць у лімягі з франтоным.</i> Брылёўка Краснап.

@<b>фрэнч</b>, -а, <i>м.</i> Фрэнч, пінжак адмысловага крою.<br><i>Хлопіц жаніцца задумаў - пашыў сабе файны фрэнч.</i> Дарагая Крыч.

@<b>фуг<u>а</u>ніць</b>, <i>дзеясл.</i> Габляваць фуганкам.<br><i>Што ён там фуганя?</i> Хвёдараўка Краснап. <i>Дошкі на дзьверы нада фуганіць.</i> Канахоўка Клім.

@<b>фуг<u>а</u>нык</b>, -нка, <i>м.</i> Фуганак, вялікі гэбаль.<br><i>Пыдай сюды фуганык, нада дошкі пафуганіць.</i> Хвёдараўка Краснап.

@<b>ф<u>у</u>кнуць</b>, <i>дзеясл.</i> Фукнуць, дзьмухнуць.<br><i>Пылажы ны далонь ету пушынку, фукні, дык іна і пыляціць.</i> Ушакі Чэрык.

@<b>фукульц<u>я</u>піста</b>, <i>прысл.</i> Спрытна.<br><i>Фукульцяпіста ета ў яго вышла.</i> Хвёдараўка Краснап.

@<b>фукульц<u>я</u>пістый</b>, <i>прым.</i> Здольны, спрытны.<br><i>Ён хлопіц дужа фукульцяпістый.</i> Вербеж Чэрык. <i>Ат! Ён нейкій ні фукульцяпістый, нічога ня ўмея.</i> Хвёдараўка Краснап.

@<b>ф<u>у</u>рман</b>, -а, <i>м.</i> Фурман.<br><i>Нынялі сабе фурмына ехыць ны станцыю.</i> Сохана Мсцісл.

@<b>фуртав<u>і</u>на</b>, -ы, <i>ж.</i> [Мяцеліца], пурга, завея, бура.<br><i>Ны дваре нейкыя фуртавіна ўзьнілася, проста носа высунуць нільзя.</i> Палуж Краснап.

@<b>фуф<u>а</u>йка</b>, -і, <i>ж.</i> Вязаная цёплая кашуля.<br><i>Надзень фуфайку, цяплей будзець.</i> Клімавічы.

@<b>ф<u>ы</u>бра</b>, -ы, <i>ж.</i> Малярыя.<br><i>У мяне, верна, фыбра - нешта то холадна, то жарка робіцца.</i> Мсціслаў.

@<b>фэ</b>, <i>выкл.</i> Фэ.<br><i>Фэ! Тухліць падлаю.</i> Старае Сяло Мсцісл.