Атрад Совападобныя (Strigiformes), сямейства Савіныя (Strigidae)
Статус. II катэгорыя. Рэдкі від, колькасць якога за апошнія гады прыкметна знізілася.
Значэнне ў захаванні генафонду. Адзін з 3 прадстаўнікоў роду ў фауне Палеарктыкі.
Кароткае апісанне. Сава сярэдніх памераў, даўжыня цела 37-39 см, маса 260-440 г, размах крылаў 0,89-1,1 м. Агульная афарбоўка буравата-вохрыстая, ніз цела святлейшы, з цёмнымі падоўжнымі стракацінамі.
Пашырэнне. Эўразія, Паўночная і Паўднёвая Амерыка, Паўночна-Заходняя і Паўднёвая Афрыка. Трапляецца на ўсёй тэрыторыі Беларусі [1], але ў апошні час у гнездавы перыяд зарэгістравана толькі ў некалькіх раёнах [2-13].
Месцы пражывання. Поймавыя і сухадольныя лугі, нізінныя балоты, парослыя хмызняком або лісцевым драбналессем, часам купістыя, а таксама невялікія балотцы з курцінамі хмызняку і драбналесся сярод сеяных лугоў і палёў, асушаныя тарфянікі, якія зарастаюць, вялізныя ўвільготненыя высечкі.
Колькасць і тэндэнцыі яе змянення. У Паазер'і, Белавежскай пушчы, Прыпяцкім запаведніку рэдкі, але 20-25 гадоў таму назад ён быў тут звычайным [2, 5, 6, 14]. Значнае зніжэнне колькасці адзначана і для іншых раёнаў краіны, што адпавядае характару змянення колькасці віду на тэрыторыі Эўропы.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Асушальная меліярацыя, шырокамаштабнае прымяненне монакультуры і інтэнсіўных тэхналогій у сельскай гаспадарцы, часткова браканьерства.
Асаблівасці біялогіі. Манагам. Гняздуецца адзінкавымі парамі. Гняздо размяшчае на зямлі, звычайна пад прыкрыццём куста або купіны. Адкладка яек пачынаецца ў канцы красавіка - пачатку траўня. У кладцы часцей 4-6 яек памерамі 40,5 x 32,7 мм. Наседжванне працягваецца 24-28 сутак. У корме пераважаюць мышападобныя грызуны: цёмная і вадзяная палёўкі, а таксама мышы; трапляюцца жабы, зрэдку птушкі [1, 10]. Увосень у перыяд вандровак і міграцыі совы часам збіраюцца групамі па 5-10 птушак [10, 15].
Развядзенне. Звестак няма.
Прынятыя меры аховы. Здабыча віду ў Беларусі забаронена [16].
Неабходныя меры аховы. Зберажэнне забалочаных і парослых хмызняком участкаў, у т.л. і невялікіх, пры разорванні і меліярацыі зямель, кантроль за станам віду, вядзенне растлумачальна-прапагандысцкай работы сярод паляўнічых.
Літ.: 1. Федюшин, Долбик, 1967; 2. Дацкевич, Попенко, 1981; 3. Грычык (асаб. павед.); 4. Дзямянчык (асаб. павед.); 5. Дарафееў (асаб. павед.); 6. Іваноўскі (асаб. павед.); 7. Клакоцкі (асаб. павед.); 8. Кузменка, Казлоў (асаб. павед.); 9. Нікіфараў (асаб. павед.); 10. Парэйка (асаб. павед.); 11. Цішачкін (асаб. павед.); 12. Шкляроў (асаб. павед.); 13. Ямінскі (асаб. павед.); 14. Дорофеев, 1983; 15. Тасмінскі (асаб. павед.); 16. Положение, 1987.
Б.Ямінскі
