Серабрыстая чайка (Larus argentatus Pont., 1763)
Атрад Сеўцападобныя (Charadriiformes), сямейства Чайкавыя (Laridae)

Статус. III катэгорыя. Рэдкі від.
Значэнне ў захаванні генафонду. Адзін з 17 відаў політыпічнага роду ў фауне ўсходняй Галарктыкі і адзін з 6 - у фауне Беларусі.
Кароткае апісанне. Самая буйная з чаек Беларусі. Даўжыня цела 58-64 см, маса да 1,8 кг, размах крылаў 1,4-1,6 м. Самкі меншыя за самцоў. Апярэнне знізу белае, на спіне шэрае. Крылы шэрыя з чорнымі канцамі. Дзюба (даўжынёй да 6 см) жоўтая з чырвонай плямай на выступе паддзюб'я. Маладыя птушкі шэра-бурыя з светлым нізам.
Пашырэнне. Марскія астравы і ўзбярэжжы, буйныя вадаёмы Паўночнай Эўразіі і Паўночнай Амерыкі [1]. У Беларусі ўпершыню выяўлена на гнездаванні ў 1982 г. ў Міёрскім раёне ў гідралагічным заказніку Ельня [2], у 1983 г. адзначана на воз. Снуды ў Браслаўскім раёне [4], у 1986 г. - на вярховым балоце Мох паблізу воз. Нобіста ў Міёрскім раёне [4], у 1987 г. - на воз. Асвея ў Верхнядзвінскім раёне [5]. Гняздуецца толькі ў паўночна-заходніх раёнах Паазер'я. Паводле звестак пра кальцаванне мясцовая папуляцыя фармуецца за кошт калоній, якія гняздуюцца ў Эстоніі [5]. У паслягнездавы час вандроўныя птушкі адзначаюцца па ўсёй тэрыторыі краіны, але часцей у заходніх раёнах [6]. У час вясенняга і асенняга пралётаў адзначаны на воз. Нарач [6], у Берасцейскай вобласці [7-9], Прыпяцкім запаведніку [10] і ў наваколлі Гомеля [11]. У паўднёва-заходняй частцы Беларусі (Берасце) асобныя птушкі зрэдку зімуюць [9].
Месцы пражывання. Градава-азярковыя комплексы на буйных вярховых балотах, пясчана-камяністыя берагі і сплавіны азёр [2-5].
Колькасць і тэндэнцыі яе змянення. У 1982 г. агульная колькасць гнездавальных птушак у паўночна-заходніх раёнах Паазер'я была каля 25 пар, у 1987 г. - каля 75 пар. З 1982 па 1987 гг. колькасць узрасла ў 3 разы, адзначаны спробы заснавання новых калоній на балоце Мох і воз. Асвея [2-5]. У бліжэйшыя гады тэндэнцыя павелічэння колькасці, магчыма, захаваецца.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Абмежаванасць прыдатных месцаў для гнездавання. Фактар неспакою. Адзначаны выпадкі знішчэння кладак шэрымі варонамі [5].
Асаблівасці біялогіі. Манагам. У Паазер'е прылятае ў першай палове красавіка. Гняздуецца невялікімі калоніямі (4-25 пар) або асобнымі парамі ў калоніях азёрных і шызых чаек. Гняздо буйное, з грубага расліннага матэрыялу і ламачча. Кладка ў канцы красавіка - першай палове траўня з 2-4, часцей 3 яек памерамі 71,1 x 49,9 мм. Наседжванне 26-27 сутак. Вылупленне птушанят у канцы траўня - першай палове чэрвеня. Узнімаюцца на крыло ва ўзросце каля 40 сутак. Вандроўкі і перамяшчэнні птушак у заходнім і паўднёва-заходнім напрамках з канца ліпеня [2-5]. Усёедная. Корміцца дробнай рыбай, яйкамі і птушанятамі, мышападобнымі грызунамі, падлай, ягадамі [1]. Зімуе ў Прыбалтыцы і Заходняй Эўропе [12].
Развядзенне. Звестак няма.
Прынятыя меры аховы. Спецыяльна не прымаліся.
Неабходныя меры аховы. Вывучэнне экалогіі, улік колькасці, кантроль за станам мясцовай папуляцыі. Рэжым спакою ў гнездавы перыяд.

Літ.: 1. Дементьев, 1951; 2. Наумчик, Ивановский, 1982; 3. Казлоў, Навумчык, Бірукоў (асаб. павед.); 4. Іваноўскі (асаб. павед.); 5. Бірукоў (асаб. павед.); 6. Грычык (асаб. павед.); 7. Дзямянчык (асаб. павед.); 8. Дацкевич, 1971; 9. Шокала (асаб. павед.); 10. Клакоцкі (асаб. павед.); 11. Кусянкоў (асаб. павед.); 12. Птицы Латвии, 1983.

А.Дарафееў

Паведаміць пра недакладнасьць