Чарняўскі Ўладзіслаў, кс. (14.01.1916, засьценак Амбружын каля Гальшанаў), рыма-каталіцкі сьвятар, пасьлядоўны прыхільнік увядзеньня беларускай мовы ў каталіцкім касьцёле.

Ч. нарадзіўся ў сялянскай сям'і, скончыў 4 клясы ў Вішнеўскай школе, вучыўся ў Крэўскай гімназіі. У 1931-1933 навучаўся ў настаўніцкай гімназіі ў Барунах Ашмянскага павету.

У 1934 пад уплывам свайго дзядзькі кс. Францішка Чарняўскага Ч. паступіў у гімназію ў Друі пры кляштары марыянаў, дзе быў вялікі ўплыў беларускіх ксяндзоў. «Я ўжо з Друі быў сьведамым. Як калом увагналі, калі ксяндзоў-беларусаў вывозілі, усё гэта я перажываў. Таму ня трэба мне ні гаварыць, ні вучыць пра беларускасьць» [1:56]. Пасьля сканчэньня гімназіі ў Друі паступіў у навіцыят марыянаў. Падчас рэпрэсіяў з боку польскіх уладаў супраць беларускіх ксяндзоў-марыянаў Ч. прыйшлося пакінуць мястэчка. Празь некаторы час ён апынуўся ў Вільні. У пэрыяд савецкай акупацыі, а потым падчас нямецкай акупацыі ён вучыўся ў Віленскай духоўнай сэмінарыі, якую скончыў у 1945.

Ч. быў пасьвечаны на капланства ў кастрычніку 1944 біскупам Мечыславам Райнісам. Першую мшу адправіў у Крэве на беларускай мове. Пасьля вярнуўся ў Вільню і пэўны час працаваў у касьцёле Сьв. Ігната. Пасьля арышту кс. Адама Станкевіча айцец Чарняўскі разглядаўся як кандыдат на ягонае месца, але прызначэньне не адбылося. Пэўны час Ч. працаваў у летувіскіх касьцёлах: Укмэрге, Гегужыне, Ернішках, Варэне, Эйшышках, затым перавёўся ў Беларусь. Напачатку працаваў у Войстане на Смаргоншчыне, а з 1954 працуе ў Вішнеўскім касьцёле Валожынскага р-ну.

Моўная сытуацыя для беларусаў у Касьцёле была складаная. У асноўным набажэнствы ішлі па-польску, афіцыйная ж мова была лацінская. Толькі пасьля II Ватыканскага Сабору (1962-1965) было дазволена карыстацца нацыянальнымі мовамі. Ч. яшчэ да пастановаў Сабору пачаў пэрманэнтна ўжываць беларускую мову: «Я адразу стаў гаварыць па-беларуску. Мяне калі запрашалі, я казаў: калі хочаце ксяндза - буду гаварыць па-беларуску... Некаторыя крывіліся спачатку, казалі, што камуніст, усякая была гаворка. А час прайшоў - і ўсе прывыклі» [1:59-60].

У 1966 Ч. атрымаў ліст ад папы Паўла VI, у якім прапаноўвалася абняць пасаду адміністратара для ўсіх каталікоў Беларусі. Але на гэта не пагадзілася савецкае кіраўніцтва. А ў 1967 кс. Чарняўскі наведаў Ватыкан, куды быў запрошаны Кангрэгацыяй Абрадаў. Там ён сустракаўся з Паўлам VI, які даручыў Ч. заняцца перакладам Бібліі на беларускую мову. Ксёндз Уладзіслаў пераклаў на беларускую мову сем кніг літургічных тэкстаў. Рымскі папа рабіў захады перад савецкай амбасадай у Рыме пра прызначэньне Ч. біскупам у Беларусі, але і тут савецкія ўлады не пагадзіліся.

Імя Ч. было прыцягальным для прадстаўнікоў незалежнага беларускага грамадзтва. Да яго езьдзілі па маральную падтрымку многія прадстаўнікі беларускай апазыцыі.

Айцец Уладыслаў па сёньня працуе ў Вішнеўскім касьцёле. «Кожны народ павінен маліцца ў сваёй мове», - ягонае крэда.

Літ.: 1. «Кожны народ павінен маліцца ў сваёй мове» (Інтэрвію з пробашчам Вішнеўскага касьцёла айцом Уладзіславам Чарняўскім) // Хрысьціянская думка. 1993, № 3; 2. Успаміны Ў.Чарняўскага / Памяць: Валожынскі раён. - Менск, 1996.

Алег Гардзіенка

Паведаміць пра недакладнасьць