Аўдотка (Burhinus oedicnemus L., 1758)
Атрад Сеўцападобныя (Charadriiformes), сямейства Аўдоткавыя (Burhinidae)

Статус. I катэгорыя. Вельмі рэдкі від, які знаходзіцца пад пагрозай знікнення.
Значэнне ў захаванні генафонду. Адзіны прадстаўнік роду і сямейства ў фауне Беларусі.
Кароткае апісанне. Буйны кулік. Даўжыня цела 40-45 см, маса да 370-450 г. Дзюба кароткая, вочы жоўтыя вялікія ў сувязі са змрокавым спосабам жыцця. На нагах па 3 пальцы. Пясочна-шэрая спіна і больш светлае брушка пакрыты падоўжнымі стракацінамі. На крылах 2 падоўжныя белыя палосы.
Пашырэнне. Поўдзень Эўропы, поўнач Афрыкі, паўднёвы захад Азіі да Бірмы і Шры-Ланкі. У Беларусь заходзіць перыферыйная паўночная частка арэала. Да 40-х гг. 20 ст. гняздзілася разрозненымі калоніямі ў Пінскім раёне і ў паўднёва-ўсходняй частцы Гомельскага Палесся [1-4]. У 50-х гадах адзначаліся залёты ў Шчучынскі, Ваўкавыскі і Дзяржынскі раёны [4, 5]. У цяперашні час захавалася, напэўна, на адзінкавых ізаляваных участках Палесся.
Месцы пражывання. Пясчаныя дзюны і пустэчы з разрэджанай ксерафітнай расліннасцю, але звычайна каля невялікага вадаёма або па краю балота ці поймы. Магчыма пасяленне ў аграландшафце з беднымі пясчанымі глебамі. Прыродныя месцы пражывання ў цяперашні час амаль поўнасцю пераўтвораны ў выніку работ па замацаванню пяскоў.
Колькасць і тэндэнцыі яе змянення. Агульная колькасць невядома, але надзвычай нізкая. За апошнія 30 гадоў выяўлена адзінае месца гнездавання 3 пар птушак. Пасля 1930 г. гняздо з кладкай знойдзена толькі ў 1983 г. ў Брагінскім раёне [6]. У сувязі са змяненнем месцаў пражывання птушцы пагражае поўнае знікненне.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Пераўтварэнне і знішчэнне месцаў пражывання, а таксама павелічэнне фактару неспакою, выпас і прагон жывёлы па месцах пражывання, драпежніцтва крумкачовых птушак.
Асаблівасці біялогіі. Пералётны від. Пасяляецца невялікімі разрэджанымі групамі. Гнёзды не будуе. Кладку з 2 яек памерамі 53,8 x 38,5 мм робіць у першай палове траўня ў невялікім паглыбленні ў пяску або проста на глебе. Магчыма, бывае і другая кладка. Наседжванне каля 26 сутак. Птушаняты пачынаюць лётаць ва ўзросце каля 40 сутак. Корміцца аўдотка насякомымі (пераважна цвердакрылымі і прамакрылымі), можа лавіць яшчарак і дробных грызуноў.
Развядзенне. Звестак няма.
Прынятыя меры аховы. Занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі з 1981 г. [7]. Здабыча птушак і разбурэнне гнёздаў у Беларусі забаронены [8].
Неабходныя меры аховы. Стварэнне комплексных ландшафтных заказнікаў для аховы стэпавых і паўпустынных форм жывёл і раслін у найбольш захаваўшыхся прыродных участках на паўднёвым усходзе краіны.

Літ.: 1. Шнитников, 1913; 2. Grassman, 1916; 3. Zedlitz, 1920; 4. Федюшин, Долбик, 1967; 5. Долбик, 1959; 6. Нікіфараў (асаб. павед.); 7. Чырвоная кніга БССР, 1981; 8. Положение, 1987.

М.Нікіфараў

Паведаміць пра недакладнасьць