Атрад Вераб'інападобныя (Passeriformes), сямейства Драздовыя (Turdidae)
Статус. III катэгорыя. Рэдкі від.
Значэнне ў захаванні генафонду. Прадстаўнік політыпічнага роду. Адзін з 7 відаў роду ў фауне ўсходняй Галарктыкі і адзін з 2 відаў у фауне Беларусі.
Кароткае апісанне. Дробная зграбная птушка. Даўжыня цела 14-15 см, маса каля 20 г. Полавы дымарфізм добра выяўлены. У самца горла і грудзі ярка-сінія, аблямаваныя знізу чорнай і рыжай палосамі. На сінім фоне горла ў цэнтры рыжая або белая плямінка. Верх цела аліўкавы, ніз светлы. Хвост рыжы з чорнымі палосамі па краях. У самкі горла і грудзі светлыя з чорнымі стракацінамі.
Пашырэнне. Арэал віду займае большую частку Эўразіі. Тэрыторыя Беларусі цалкам знаходзіцца ў межах арэала, але часцей варакушка трапляецца на Палессі, дзе месцамі не стварае ўражання рэдкай птушкі. Знаходкі гнёздаў або сустрэчы вывадкаў вядомы ў Пінскім, Лунінецкім, Жыткавіцкім, Гарадзенскім, Лідскім, Лепельскім, Мядзельскім, Петрыкаўскім [1], Столінскім [2] і Гарадоцкім [3] раёнах. Сустрэчы з самцамі ў час спеваў вядомы і ў іншых раёнах краіны.
Месцы пражывання. Забалочаныя вольсы, густыя зараснікі вярбы на поплавах і балотах, хмызнякі па берагах рэк, азёр, меліярацыйных каналаў і канаў [1, 2].
Колькасць і тэндэнцыі яе змянення. Спецыяльна не вызначалася. Прыкметна большая колькасць на Палессі.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Асушэнне і асваенне забалочаных тэрыторый, выпростванне рэк, знішчэнне хмызнякоў.
Асаблівасці біялогіі. Прылятае 5-13 красавіка. Актыўна спявае ў траўні. Гнёзды сярод хмызнякоў, крыху ўзнятыя над паверхняй глебы. Кладка з 5-6 аліўкавых яек памерамі 18,9 x 14,2 мм у другой палове траўня - пачатку чэрвеня. Гняздуецца, відаць, двойчы за год. Лётныя птушаняты трапляюцца ў другой палове чэрвеня - першай дэкадзе ліпеня і маюць цёмнае, амаль чорнае, стракатае апярэнне. Варакушка вядзе скрытны спосаб жыцця, на вочы трапляецца рэдка, часцей выяўляецца па спевах. Корміцца рознымі беспазваночнымі, пераважна насякомымі. Адлятае ў верасні, апошнія - не пазней другой дэкады кастрычніка [1].
Развядзенне. Дарослых птушак утрымліваюць аматары [4]. Эфектыўнасць развядзення ў няволі невядомая.
Прынятыя меры аховы. Спецыяльна не прымаліся.
Неабходныя меры аховы. Забарона адлову птушак. Вывучэнне экалогіі. Прапаганда аховы віду.
Літ.: 1. Федюшин, Долбик, 1967; 2. Нікіфараў, Ямінскі (асаб. павед.); 3. Дорофеев, 1970; 4. Яковіч (асаб. павед.).
М.Нікіфараў
