Атрад Вераб'інападобныя (Passeriformes), сямейства Аўсянкавыя (Emberizidae)
Статус. III катэгорыя. Рэдкі від.
Значэнне ў захаванні генафонду. Прадстаўнік політыпічнага роду, які аб'ядноўвае 34-37 відаў, з іх 4 гняздуюцца ў Беларусі.
Кароткае апісанне. Трохі меншая за аўсянку звычайную. Даўжыня 16-17 см, маса 20-23 г. У самцоў галава, шыя і грудзі зеленавата-шэрыя. Пляма на горле і «вусы» сярніста-жоўтыя. Крылы, хвост і спіна карычневыя з цёмнымі падоўжнымі стракацінамі, ніз рыжавата-карычневы. Вакол вока светлае колца. Афарбоўка самак і маладых птушак бледнаватая.
Пашырэнне. Эўразія і Паўночна-Заходняя Афрыка. Тэрыторыя Беларусі поўнасцю ўваходзіць у вобласць пашырэння віду.
Месцы пражывання. Аддае перавагу адкрытым, часта засушлівым тэрыторыям з асобнымі дрэвамі, рэдка размешчанымі пералескамі або хмызнякамі і не вельмі густым травяным покрывам. Даволі часта птушкі трапляюцца на вялікіх пустэчах і пустках, высечках, па ўскрайках палеткаў і пашы.
Колькасць і тэндэнцыі яе змянення. У аптымальных месцах пражывання на поўдні краіны шчыльнасць можа дасягаць 0,3-0,5 пары на 10 га. На большай частцы тэрыторыі вельмі рэдкая і трапляецца адзінкавымі парамі або групамі з некалькіх пар. Выразных тэндэнцый змянення колькасці не назіраецца. Аднак для птушак бывае характэрна зменлівасць месцаў гнездавання. Таму там, дзе сёлета гняздуецца нават некалькі пар, на наступны год можна не сустрэць ніводнай птушкі.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Дакладна не вывучаны. Відаць, значны ўплыў аказвае пераўтварэнне сельскагаспадарчых тэрыторый, асабліва звядзенне пералескаў і курцін сярод палёў і лугоў.
Асаблівасці біялогіі. Гняздуецца асобнымі парамі звычайна далёка адна ад другой і толькі ў некаторых найбольш спрыяльных месцах зрэдку ўтварае даволі шчыльныя пасяленні. Гняздо будуе на ўчастках з разрэджаным травастоем, часта сярод рудэральнай расліннасці, на схілах узгоркаў, старых траншэй і кар'ераў. Кладка з 4-6 яек памерамі 19,6 x 15,5 мм у канцы красавіка - першай палове траўня. У чэрвені-ліпені бывае другі цыкл гнездавання [1, 2]. Самка наседжвае кладку 11-12 сутак. Корміцца садовая аўсянка насеннем розных раслін, але ўлетку і пры выкармліванні птушанят ужывае шмат дробных насякомых і іх лічынак.
Развядзенне. Папулярны аб'ект утрымання аматарамі.
Прынятыя меры аховы. Здабыча птушак і разбурэнне гнёздаў у Беларусі забаронены [3].
Неабходныя меры аховы. Захаванне тыповых месцаў пражывання. Павелічэнне колькасці лесапалос.
Літ.: 1. Гулеўскі (асаб. павед.); 2. Нікіфараў (асаб. павед.); 3. Положение, 1987.
М.Нікіфараў
