Пянткоўскі Вацлаў (1902-1991), каталіцкі сьвятар, стваральнік падпольнай каталіцкай духоўнай сэмінарыі, палітычны вязень.

Фактаў пра дзейнасьць і жыцьцё айца Вацлава ў пэрыяд паміж дзьвюма сусьветнымі войнамі захавалася няшмат: вядома, што ён навучаўся ў Рыме, па вяртаньні ў Польшчу быў віцэ-рэктарам духоўнай сэмінарыі, займаў пасаду прэфэкта школаў, быў прэфэктам Наваградзкай гімназіі імя Адама Міцкевіча.

Пасьля другой сусьветнай вайны П. быў прызначаны пробашчам касьцёла ў в. Мядзьведзічы Ляхавіцкага р-ну Берасьцейскай вобл., таксама выконваў абавязкі Генэральнага вікарыя Пінскай каталіцкайепархіі [1].

У 1950 П. быў арыштаваны і сасланы ў казахстанскія лягеры. Паводле абвінавачваньня, ён заклікаў сялян не ўступаць у калгас і быў «агентам Ватыкану». У Казахстане айцец Вацлаў працягваў служыць каталікам, якія знаходзіліся ў зьняволеньні. Адметна тое, што пасьля арышту ксяндза, нягледзячы на ціск МГБ, ніхто з парафіянаў ня даў паказаньняў супраць яго. Падчас «хрушчоўскай адлігі» П. вярнуўся ў парафію ў Мядзьведзічы.

Каталіцкае жыцьцё ў 1950-1970-х працякала ў складаных умовах. Усе каталіцкія храмы на Ўсходняй Беларусі былі зачыненыя. Значная частка касьцёлаў зачынялася і на Заходняй Беларусі. У паваеннае дзесяцігодзьдзе большасьць ксяндзоў былі рэпрэсаваныя ці высланыя ў Польшчу, таму адчуваўся недахоп каталіцкіх сьвятароў. У Беларусі не было спэцыялізаваных рэлігійных навучальных установаў - каталіцкія сэмінарыі ў СССР знаходзіліся толькі ў Рызе і Коўне. Аднак, каб паступіць туды, патрэбны быў дазвол кіраўніка па справах рэлігіі аблвыканкаму, атрымаць які было вельмі складана.

Ксёндз Вацлаў пайшоў на вельмі рызыкоўны крок. У 1970-я ў сваім доме ён адкрыў падпольную сэмінарыю. Маленькі кабінэт быў абсталяваны пад аўдыторыю, пісьмовы стол выкарыстоўваўся як прафэсарская катэдра. Маладыя людзі, якія дзесьці вучыліся ці працавалі, але жадалі стаць сьвятарамі, у вольны час прыяжджалі ў Мядзьведзічы, слухалі лекцыі кс. Пянткоўскага, раніцой ішлі ў касьцёл, дзе бралі ўдзел у службе. Айцец Вацлаў выкладаў гісторыю касьцёлу, кананічнае права, этыку, замежныя мовы і філязофію. У кутку кабінэта стаяла фісгармонія, на якой ён вучыў граць будучых сьвятароў [2:24].

Кс. Антоній Дзям'янка, адзін з гадаванцаў гэтае сэмінарыі, згадвае: «Разам са мной вучыліся яшчэ тры чалавекі. Жылі ў адным пакоі. Узрост у нас быў розны: мне - сямнаццаць, таварышу - за трыццаць» [1].

Падпольная сэмінарыя была добра закансьпіраваная. Некаторыя слухачы ўладкоўваліся на працу, таму савецкім партыйным ворганам было цяжка падвесьці іх пад крымінальны артыкул аб ухіленьні ад працы [3:306].

Праз пэўны час у Мядзьведзічы прыяжджалі ксяндзы і экзамэнавалі слухачоў. Выпускнікі нават праходзілі «практыку» ў парафіях. Потым яны давучваліся ў Рызе й Коўне, або таемна пасьвячаліся ў капланства. Такім чынам, за пяць гадоў ксёндз Пянткоўскі падрыхтаваў дзесяць чалавек, якія сталі сьвятарамі і цяпер служаць людзям.

Літ.: 1. Толочко М. Цветы на могилу священника // Советская Белоруссия. 11.02.1992; 2. Глябовіч А. Касьцёл у няволі // Спадчына. 1994, № 1-2; 3. Канфесіі на Беларусі (канец XVIII-XX ст.). - Менск, 1998.

Алег Гардзіенка

Паведаміць пра недакладнасьць