Парадак Астракветныя (Asterales), сямейства Астравыя (Складанакветныя) (Asteraceae (Compositae))
Статус. I катэгорыя. Вельмі рэдкі від, які знаходзіцца пад пагрозай знікнення.
Значэнне ў захаванні генафонду. Усходнеэўрапейскі псамафільны эндэмічны від абмежаванага пашырэння, які ў Беларусі знаходзіцца ў асобных лакалітэтах і астраўных участках росту за паўночнай мяжой арэала [1].
Кароткае апісанне. Шматгадовая травяністая расліна з некалькімі прамастойнымі, злёгку звілістымі, у ніжняй частцы фіялетавымі, павуцініста апушанымі або амаль голымі, тонкарабрыстымі, у сярэдняй або толькі ў верхняй частцы галінастымі сцёбламі вышынёй 30-90 см і вертыкальным або пакарочаным карэнішчам. Прыкаранёвае і ніжняе сцябловае лісце на доўгіх чаранках, рана ападае. Ліставая пласцінка па контуру прадаўгаватая, двойчы-тройчы перыстарассечаная, з вузкімі лінейнымі долямі апошняга парадку. Сярэдняе сцябловае лісце больш дробнае, на кароткіх чаранках, верхняе - сядзячае. Усё лісце павуцініста апушанае або часам амаль голае. Язычковыя кветкі (10-15) прадаўгаваталінейныя, жоўтыя, амаль у 2 разы даўжэйшыя за абгортку, сабраны ў кошыкі дыяметрам да 1,5-2 см, якія ўтвараюць агульнае мяцёлчатае або рыхла-шчыткападобнае суквецце. Плод - голая рабрыстая сямянка [2].
Асаблівасці біялогіі. Цвіце ў чэрвені-жніўні, пладаносіць у жніўні-верасні. Размнажэнне насеннае.
Пашырэнне. Усходняя Эўропа - басейны Дняпра, Дона, Днястра, Волгі, Прычарнамор'е і паўночная частка Крыма [2]. У Беларусі знойдзены ў 2 пунктах у Добрушскім раёне [3, 4].
Месцы росту. Прырэчныя і мацерыковыя пяскі, пясчаныя стэпы ў далінах рэк, ускрайкі сухіх сасновых лясоў.
Характар росту. Расце адзіночнымі экземплярамі або невялікімі групамі.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Гаспадарчая трансфармацыя зямель, празмерныя рэкрэацыйныя нагрузкі.
Культываванне. Не культывуецца.
Прынятыя меры аховы. Не прымаліся.
Неабходныя меры аховы. Рэвізія вядомых месцазнаходжанняў, кантроль за станам папуляцый, арганізацыя спецыялізаваных батанічных заказнікаў, пошук новых месцаў росту, вырошчванне на калекцыйных участках, рассяленне ў прыродныя экатопы.
Літ.: 1. Редкие и исчезающие виды..., 1987; 2. Флора СССР, т. 26, 1961 3. Даныя гербарыя ІЭБ АН Беларусі; 4. Вынаеў, Траццякоў (асаб. павед.).
Г.Вынаеў
