Сон лугавы (Pulsatilla pratensis (L.) Mill. s. l., 1768)
Парадак Казяльцовакветныя (Ranunculales), сямейства Казяльцовыя (Ranunculaceae)

Статус. II катэгорыя. Рэдкі від, колькасць якога скарачаецца. Занесены ў Чырвоную кнігу СССР [1].
Значэнне ў захаванні генафонду. Сярэднеэўрапейскі від, які ў Беларусі знаходзіцца на ўсходняй мяжы арэала [2]. Дэкаратыўная і лекавая расліна. Адрозніваецца моцнай унутрывідавой зменлівасцю [1].
Кароткае апісанне. Шматгадовая густаапушаная травяністая расліна. Лісце двойчы-, тройчыперыстарассечанае. Парасткі вышынёй 10-50 см, у час цвіцення на верхавінцы паніклыя, з пладамі моцна падоўжаныя і прамастойныя. Кветкі буйныя, адзіночныя званочкавыя, афарбаваныя ў розныя адценні фіялетавага колеру; лісцікі калякветніка звонку густаапушаныя, даўжынёй да 3 см і шырынёй 1 см, на верхавінцы адагнутыя. Плод - шматарэшак.
Асаблівасці біялогіі. Цвіце ў красавіку-траўні, пладаносіць у траўні-чэрвені. Размнажэнне насеннае.
Пашырэнне. Цэнтральная і Ўсходняя Эўропа, арэал пашыраецца да паўднёвага ўсходу Нарвегіі, захаду Даніі і поўначы Югаславіі [1]. У Беларусі пашыраны пераважна на Палессі, у заходніх і паўночна-заходніх раёнах Берасцейскай, Гарадзенскай і Гомельскай абласцей. Самы ўсходні пункт - наваколле Мазыра [3].
Месцы росту. Сасновыя лішайнікавыя, верасковыя, імшыстыя лясы і сасновае драбналессе з разрэджаным наглебавым покрывам, радзей трапляецца на дзюнах [3].
Характар росту. Расце паасобнымі экземплярамі або невялікімі, часам даволі шматлікімі групамі.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Гаспадарчае асваенне зямель, збор квітучых раслін.
Культываванне. Па Беларусі звестак няма. Інтрадукаваны ў батанічных садах Санкт-Пецярбурга і Масквы [1].
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў Прыпяцкім запаведніку і гідралагічным заказніку «Чарэмшыца».
Неабходныя меры аховы. Стварэнне батанічных заказнікаў у месцах росту найбольш шматлікіх папуляцый, прапаганда ашчадных адносін да расліны, шырокае ўвядзенне ў культуру.

Літ.: 1. Красная книга СССР, 1984; 2. Козловская, Парфенов, 1972; 3. Парфенов, 1983.

Л.Семярэнка

Паведаміць пра недакладнасьць