Парадак Наядакветныя (Najadales), сямейства Наядавыя (Najadaceae)
Статус. III катэгорыя. Рэдкі від, які трапляецца ў невялікай колькасці на абмежаваных плошчах.
Значэнне ў захаванні генафонду. Рэліктавы постпліяцэнавы від, які ў Беларусі знаходзіцца ў асобных лакалітэтах у межах эўрапейскага фрагмента арэала. Кармавая і дэкаратыўная расліна.
Кароткае апісанне. Паглыбленая ў ваду аднагадовая двухдомная расліна з тонкім разгалінаваным, вельмі ломкім сцяблом даўжынёй 4-25 см. Лісце лінейнае, супраціўнае або ў кальчаках, сэрцападобна выгнутае, па краях з 6-10 даволі буйнымі, пры аснове расшыранымі зубцамі. Кветкі адзіночныя, непрыкметныя, у пазухах лісця, раздзельнаполыя. Плод падоўжны, касцянкападобны. Паверхня насення ячэістая [1, 2].
Асаблівасці біялогіі. Апыленне адбываецца пад вадой. Цвіце ў ліпені-жніўні, пладаносіць у жніўні-верасні. Размнажэнне насеннае [1].
Пашырэнне. Эўразія, Афрыка [2]. У Беларусі знойдзена ў Браслаўскім (воз. Дрывяты), Брагінскім (р. Дняпро), Гарадоцкім (воз. Езярышча), Лепельскім (азёры Домжарыцкае, Палік), Лоеўскім (р. Сож) і Петрыкаўскім (р. Прыпяць) раёнах [3-6].
Месцы росту. Эўтрофныя азёры і рэкі з чыстай сярэднемінералізаванай вадой, на глыбіні 20-60 см.
Характар росту. Расце групамі, часам утварае чыстыя зараснікі.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Змена хімізму вады, празмерныя рэкрэацыйныя нагрузкі.
Культываванне. Звестак няма.
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў Бярэзінскім запаведніку [3, 4]. Занесена ў спіс ахоўных раслін Беларусі з 1964 г. [7].
Неабходныя меры аховы. Рэвізія вядомых месцазнаходжанняў, кантроль за станам папуляцый, ахова вод ад забруджвання, выяўленне новых месцаў росту віду і стварэнне гідралагічных заказнікаў, абмежаванне гаспадарчай і рэкрэацыйнай дзейнасці на вадаёмах, увядзенне ў аквакультуру, штучнае развядзенне і рассяленне ў адпаведныя вадаёмы.
Літ.: 1. Основы охраны растительного покрова Литовской ССР, 1986; 2. Флора Европейской части СССР, т. 4, 1979; 3. Ставровская, 1982; 4. Игнатенко, Парфенов, 1983; 5. Даныя гербарыя ІЭБ АН Беларусі; 6. Пачоский, 1900; 7. Моисеева, 1967.
П.Парфёнаў
