Парадак Мятлюжкакветныя (Poales), сямейства Мятлюжкавыя (Злакі) (Poaceae)
Статус. III катэгорыя. Рэдкі від, які трапляецца ў невялікай колькасці на абмежаваных тэрыторыях.
Значэнне ў захаванні генафонду. Эўразійскі немаральны рэліктавы від, які знаходзіцца ў Беларусі ў асобных лакалітэтах усходнеэўрапейскай часткі арэала [1]. Прадстаўнік дуброўнага эколага-фларыстычнага комплексу.
Кароткае апісанне. Шматгадовая рыхладзірваністая травяністая расліна вышынёй 70-100 (140) см з некалькімі акруглымі кароткаапушанымі сцябламі і кароткімі карэнішчамі. Лісце зялёнае, па краі вострашурпатае, з белаватай сярэдняй жылкай, якая моцна выдаецца. Похвы ніжняга лісця з ланцэтнымі або трохвугольнымі вушкамі, усаджаныя ўніз адагнутымі валаскамі. Каласкі зялёныя, асцюковістыя, сплюшчаныя з бакоў, сабраны ў слаба раскідзістыя мяцёлкі. Ніжняя кветкавая луска буйнейшая за верхнюю, тонка завостраная, з даволі доўгім прамым асцюком [2, 3].
Асаблівасці біялогіі. Цвіце ў ліпені, пладаносіць у ліпені-жніўні. Размнажэнне насеннае і вегетатыўнае.
Пашырэнне. Трапляецца ў зоне шыракалістых і мяшаных лясоў Эўропы, на Каўказе, на поўдні Заходняй Сібіры і ў Сярэдняй Азіі [1-3]. У Беларусі выяўлены ў Менскім, Пружанскім (Белавежская пушча) і Калінкавіцкім раёнах [4]. Раней адзначаўся ў наваколлі Магілева і Жлобіна [5, 6].
Месцы росту. Расце ў шыракалістых і мяшаных лясах, на лясных палянах.
Характар росту. Трапляецца невялікімі групамі на абмежаваных плошчах.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Высечка лясоў, празмерныя рэкрэацыйныя нагрузкі і гаспадарчая трансфармацыя зямель.
Культываванне. Не культывуецца.
Прынятыя меры аховы. Спецыяльна не прымаліся. Ахоўваецца ў Белавежскай пушчы і Прылуцкім лясным заказніку.
Неабходныя меры аховы. Рэвізія ўсіх вядомых месцаў росту, арганізацыя ў іх спецыялізаваных батанічных заказнікаў, выяўленне новых месцаў росту і іх ахова, увядзенне ў культуру і рассяленне ў прыроднае асяроддзе.
Літ.: 1. Редкие и исчезающие виды..., 1987; 2. Флора Европейской части СССР, т. 1, 1974; 3. Цвелев, 1976; 4. Даныя гербарыяў ІЭБ АН Беларусі і БДУ; 5. Пачоский, 1900; 6. Палянская, 1931.
Г.Зубкевіч
