Парадак Гіпнабрыевыя (Hypnobryales), сямейства Энтадонтавыя (Entodontaceae)
Статус. I катэгорыя. Вельмі рэдкі від, які знаходзіцца пад пагрозай знікнення.
Значэнне ў захаванні генафонду. Рэліктавы немаральнамантанны фларыстычны элемент.
Кароткае апісанне. Дзярнінкі досыць густыя, пераплеценыя, зялёныя або жоўта-зялёныя. Сцябло паўзучае да ўзыходнага, вілавата- або кусцістаразгалінаванае, са шматлікімі сталонамі. Парасткі ніткападобныя, тупыя, нярэдка дугападобна сагнутыя. Лісце чарапічнае, авальна-яйкападобнае, каротказавостранае, на верхавінцы па краі тонкапілаватае. Жылка кароткая, простая або вілаватая. Клеткі ліста вузкарамбаідальныя, з верхнімі вугламі, якія папілозна выступаюць на спінным баку; па вуглах пры аснове - квадратныя. Каробачка на ножцы, прамастойная, цыліндрычная. Перыстом двайны. Вечка з дзюбкай.
Асаблівасці біялогіі. Двухдомны. Размнажаецца вегетатыўна - сцеблароднымі прадаўгавата-булавападобнымі чырванавата-карычневымі вывадковымі целамі [1, 2].
Пашырэнне. Эўропа, Сібір, Паўночная Амерыка; трапляецца пераважна ў лясной палосе, у Эўропе - часцей у гарах, чым на раўнінах. У Беларусі дакладна вядомы толькі ў Докшыцкім раёне. Паводле літаратурных звестак быў знойдзены ў Смаргонскім [3] і Баранавіцкім [4] раёнах.
Месцы росту. Сілікатныя валуны і пні ў разрэджаных сасновых і мяшаных лясах, зрэдку на лугах [3].
Характар росту. Расце невялікімі нешматлікімі дзярнінкамі.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Перамяшчэнне і драбленне валуноў, высечка лесу.
Культываванне. Не культывуецца.
Прынятыя меры аховы. Не прымаліся.
Неабходныя меры аховы. Арганізацыя спецыялізаваных брыялагічных мікразаказнікаў у вядомым месцазнаходжанні, рэвізія ранейшых і пошук новых месцаў росту.
Літ.: 1. Абрамова, Савич-Любицкая, Смирнова, 1961; 2. Мельничук, 1970; 3. Szafnagel, 1908; 4. Szepesfalvy, 1926.
Г.Рыкоўскі
