Парадак Дыкранавыя (Dicranales), сямейства Дыкранавыя (Dicranaceae)
Статус. III катэгорыя. Рэдкі від, колькасць якога скарачаецца.
Значэнне ў захаванні генафонду. Рэліктавы прадстаўнік барэальна-мантаннага фларыстычнага комплексу ў флоры Беларусі.
Кароткае апісанне. Дзернавінкі даволі буйныя, 2-4 см вышынёй, рыхлыя або густыя, мяккія, белавата-зялёныя, бліскучыя, малалямцавыя. Сцябло прамастойнае або ўзыходнае, простае ці галінастае. Лісце серпападобна звілістае, павернутае ў адзін бок, з ланцэтнай асновы паступова доўгажалабата-шылападобнае, па краі двухрадкова дробназубчастае. Жылка простая, шырокая, займае ўсю шылападобную частку ліста. Клеткі ліста падоўжаныя, у вуглах асновы 6-вугольныя, утвараюць вушкападобную групу. Каробачка на ножцы, прадаўгавата-цыліндрычная, ад жоўта-зялёнай да жаўтавата-бурай. Перыстом просты. Вечка з шылападобным кончыкам [1, 2].
Асаблівасці біялогіі. Двухдомная расліна. Звычайна не спараносіць.
Пашырэнне. Від з цыркумпалярным арэалам у Галарктыцы, які прасціраецца ад субарктыкі да лесастэпу; на поўдзень ад яго трапляецца ў гарах. У Беларусі адзначаны ў Бярэзінскім запаведніку [3], у Ашмянскім, Барысаўскім [4] і Лельчыцкім раёнах. Паводле літаратурных звестак рос таксама ў Бярозаўскім [5] і Гарадоцкім [6] раёнах.
Месцы росту. Расце на буйных сілікатных валунах і старых гнілых пнях у зацененых месцах.
Характар росту. Утварае даволі буйныя дзернавінкі на вельмі абмежаваных плошчах.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Перамяшчэнне і драбненне валуноў.
Культываванне. Не культывуецца.
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў Бярэзінскім запаведніку.
Неабходныя меры аховы. Абвяшчэнне помнікамі прыроды рэспубліканскага і мясцовага значэння выяўленыя месцы росту.
Літ.: 1. Савич-Любицкая, Смирнова, 1970; 2. Мельничук, 1970; 3. Рыковский, 1980; 4. Голубков, Рыковский, 1988; 5. Алексенко, 1900; 6. Улична, 1978.
Г.Рыкоўскі
