Грыфала парасонавая, або губа разгалінаваная (Grifola umbellata (Pers.: Fr.) Pilat., 1936)
Клас Базідыяльныя грыбы (Basidiomycetes), парадак Афілафаральныя (Aphyllophorales), сямейства Албатрэлавыя (Уласна губавыя грыбы) (Albatrellaceae)

Статус. III катэгорыя. Вельмі рэдкі від, які трапляецца ў невялікай колькасці і на абмежаваных тэрыторыях. Занесены ў Чырвоную кнігу СССР [1].
Значэнне ў захаванні генафонду. Каштоўны ядомы грыб.
Кароткае апісанне. Пладовае цела дыяметрам да 50 см і масай да 4 кг. Складаецца са шматлікіх разгалінаваных, добра бачных пянькоў з цэнтральна размешчанымі на верхавінцы шапкамі, злучаных каля асновы ў агульную клубнепадобную ножку. Шапкі (да 100 і больш) дыяметрам 1,5-4 см, акруглыя, суцэльнакрайнія, іншы раз хвалістыя, з невялікімі выемкамі ў цэнтры, палевыя, светла-вохрыстыя, шэра-карычневыя, гладкія, іншы раз дробналускаватыя. Тканка белая, мясістая, з узростам валакністая, з характэрным кропавым пахам і прыемным смакам. Трубачкі белыя, кароткія, зыходныя на ножкі; поры няправільна-акруглыя, потым вуглаватыя. Гіфы тканкі танкасценныя, складаюцца з тоўстых і кароткіх ці доўгіх вузкіх сегментаў, закругленых на канцах, дыяметрам 3-9 мкм; цыстыдаў няма. Споры даўжынёй 7-10 мкм, амаль цыліндрычныя ці вераценападобныя, часта з зярністым змесцівам [2, 3].
Асаблівасці біялогіі. Фітапатагенны грыб. Грыбніца яго жыве ў каранях і пры аснове ствалоў лісцевых, як выключэнне, хвойных дрэў. Сапратроф на дрэвавым ападзе ў подсціле. У глебе ўтварае разгалінаваны чорны склероцый, з якога, магчыма, развіваюцца пладовыя целы [3].
Пашырэнне. Эўразія, Паўночная Амерыка. У Беларусі знойдзены ў Бялыніцкім, Бярозаўскім, Глыбоцкім, Жабінкаўскім, Жыткавіцкім, Крычаўскім, Лёзненскім, Маладэчанскім, Пружанскім (Белавежская пушча), Пухавіцкім і Хоцімскім раёнах [1-8].
Месцы росту. Лісцевыя і хвойна-шыракалістыя лясы. Расце каля асновы ствалоў і пнёў лісцевых дрэў - дубу, грабу, вязу, клёну і іншых, а таксама паблізу кустоў ляшчыны.
Характар росту. Трапляюцца адзінкавыя экземпляры.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Збор пладовых цел, парушэнне ўмоў росту неспрыяльнымі антрапагеннымі і заагеннымі ўздзеяннямі.
Культываванне. Занесены ў Каталог чыстых культур Нідэрландаў [1].
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў Белавежскай пушчы, Прыпяцкім запаведніку, у азёрным заказніку «Доўгае».
Неабходныя меры аховы. Стварэнне ў вядомых месцах росту спецыялізаваных мікалагічных мікразаказнікаў, выяўленне новых месцазнаходжанняў, увядзенне ў калекцыі чыстых культур для захавання генафонду мясцовай папуляцыі і наступнага рассялення ў прыроднае асяроддзе, забарона несанкцыянаванага збору пладовых цел.

Літ.: 1. Красная книга СССР, 1984; 2. Комарова, 1964; 3. Бондарцев, 1953; 4. Domański..., 1967; 5. Mazelaitis, 1976; 6. Природа Белоруссии..., 1986; 7. Флора споровых растений..., 1964; 8. Сержанина, Яшкин, 1986.

А.Галаўко

Паведаміць пра недакладнасьць