Клас Базідыяльныя грыбы (Basidiomycetes), парадак Афілафаральныя (Aphyllophorales), сямейства Тэляфоравыя (Thelephoraceae)
Статус. III катэгорыя. Вельмі рэдкі від, які трапляецца ў невялікай колькасці на абмежаваных тэрыторыях.
Значэнне ў захаванні генафонду. Барэальны від, адзіны прадстаўнік роду ў Беларусі. Ядомы грыб.
Кароткае апісанне. Шапка дыяметрам 5-10 см, паўшарападобная, пазней плоска-пукатая, мясістая, у цэнтры злёгку ўціснутая, матавая, шаравата-бураватая да брудна-шэрай, пакрыта тонкай кутыкулай, якая з часам радыяльна растрэскваецца ў выглядзе жылак або слаба прыкметных лускавінак, асабліва ў цэнтры. Тканка шапкі шчыльная, белая, на зломе і пры націсканні робіцца ружавата-фіялетавай, пазней - бледна-шэрай або бураватай. Трубачкі зыходзяць на ножку, кароткія, белыя або шараватыя, пазней бурэюць; поры ад акруглых да злёгку вуглаватых. Ножка даўжынёй 2-4 см, таўшчынёй да 3 см, часта да асновы ўздутая, вельмі шчыльная, бруднавата-бураватая, пазней падоўжна маршчакаватая. Споры памерам 4,5-6 х 3,5-5,5 мкм, амаль вуглаватыя, спачатку бясколерныя, потым бураватыя [1-6].
Асаблівасці біялогіі. Пладаносіць у верасні-кастрычніку.
Пашырэнне. Заходняя Эўропа, Паўночная Амерыка (ЗША). У Беларусі выяўлены ў Лепельскім (Бярэзінскі запаведнік) і Лагойскім раёнах [1-6].
Месцы росту. Расце ў верасова- і мшыста-лішайнікавых хвойных лясах сярод разрэджанага наглебавага покрыва ў добра асветленых месцах на абагачанай гумусам глебе.
Характар росту. Трапляюцца адзінкавыя экземпляры, радзей невялікія групы.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Збор грыбоў, парушэнне ўмоў росту антрапагеннымі і заагеннымі ўздзеяннямі (у асноўным ушчыльненне глебы).
Культываванне. Звестак няма.
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў Бярэзінскім запаведніку.
Неабходныя меры аховы. Забарона збору грыбоў, кантроль за станам папуляцыі і ўмоў росту, абвяшчэнне вядомых месцазнаходжанняў пасля рэвізіі іх стану спецыялізаванымі мікалагічнымі мікразаказнікамі, выяўленне новых месцаў росту.
Літ.: 1. Головко, 1975; 2. Бондарцев, 1953; 3. Визначник грибів..., 1972; 4. Mazelaitis, 1976; 5. Ярва, Пармасто, 1980; 6. Jєulich, 1984.
А.Галаўко
