Сфінктрына ямістая (Sphinctrina gelasinata (With.) Zahlbr., 1846 [Sphinctrina turbinata (Pers. ex. Fr.) Dnot])
Клас Сумчатыя лішайнікі (Ascolichenes), парадак Каліцыяльныя (Caliciales), сямейства Каліцыевыя (Caliciaceae)

Статус. I катэгорыя. Вельмі рэдкі від, які знаходзіцца пад пагрозай знікнення не толькі ў Беларусі, але і ў іншых рэгіёнах свету [1].
Значэнне ў захаванні генафонду. Асабліва адчувальны (індыкатарны) да антрапагеннага ўздзеяння барэальны від парашкаплодных лішайнікаў.
Кароткае апісанне. Парасімбіёнтны лішайнік. Уласцівай слаявіны не мае. Апатэцыі сядзячыя або на кароткіх, чорных ці карычнева-чорных, часам паглыбленых ножках даўжынёй 0,15-0,27 мм і таўшчынёй 0,01-0,28 мм. Галоўкі апатэцыяў маленькія, акруглыя, ваўчка- або грушападобныя, бліскучыя, чорныя. Дыск часам пакрыты белаватым налётам [2].
Асаблівасці біялогіі. Размнажаецца аскаспорамі.
Пашырэнне. Эўразія (арктычныя раёны, Урал, Украіна), Паўночная Амерыка [2]. У Беларусі вядомы ў Пружанскім (Белавежская пушча) [3] і Жыткавіцкім (Прыпяцкі запаведнік) раёнах. Раней прыводзілася для тэрыторыі краіны без удакладнення канкрэтных месцаў росту [4].
Месцы росту. Расце на слаявіне эпіфітных лішайнікаў з роду пертузарыя ў старых шыракалістых лясах.
Характар росту. Трапляецца ў невялікай колькасці, групамі, на вельмі абмежаванай плошчы.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Скарачэнне плошчаў старых шыракалістых лясоў, парушэнне экалагічных рэжымаў месцазнаходжанняў.
Культываванне. Не культывуецца.
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў Белавежскай пушчы і Прыпяцкім ландшафтна-гідралагічным запаведніку.
Неабходныя меры аховы. Выяўленне новых месцазнаходжанняў і арганізацыя ліхеналагічных мікразаказнікаў.

Літ.: 1. Титов, 1986; 2. Определитель лишайников СССР, вып. 3, 1975; 3. Голубков, 1987; 4. Томин, 1956.

У.Галубкоў

Паведаміць пра недакладнасьць