Менегацыя прадзіраўленая (Menegazzia pertusa (Schrank.) Stein., 1854 [M. terebrata (Haffm.) Koerb.])
Клас Сумчатыя лішайнікі (Ascolichenes), парадак Леканаральныя (Lecanorales), сямейства Гіпагімніевыя (Hypogymniaceae)

Статус. II катэгорыя. Від, які скарачаецца і паступова знікае.
Значэнне ў захаванні генафонду. Рэдкі вільгацелюбны лішайнік, які расце ў Беларусі на паўднёва-ўсходняй мяжы арэала [1] і рэзка скарачае колькасць не толькі ў Беларусі, але і на ўсёй раўніннай частцы Ўсходняй Эўропы.
Кароткае апісанне. Слаявіна ліставатая, разеткападобная, часта аднабакова развітая або невыразнай формы, у цэнтры адмірае. Верхняя паверхня шаравата-зялёная, матавая, зрэдку злёгку бліскучая, голая, гладкая, з акруглымі або авальнымі дзіркамі, часта з галоўчата- або манжэтападобна расчлянёнымі саралямі. Ніжняя паверхня вельмі складкаватая, чорная, бліжэй да краёў крыху святлейшая, часам з чорнай аблямоўкай па краю слаявіны, без рызін. Апатэцыі ўтвараюцца рэдка. Кара слаявіны ад K злёгку жаўцее, стрыжань не мяняецца; ад P слаявіна і стрыжань чырванеюць, набываюць цёмна-карычневае адценне [2]. Утрымлівае атранарын, сціктавую і нарсціктавую кіслоты [3].
Асаблівасці біялогіі. Полавы працэс невядомы. Размнажаецца вегетатыўна (сарэдыямі).
Пашырэнне. Сярэдняя і Атлантычная Эўропа, Скандынавія, Прыбалтыка, Карпаты, Урал, Каўказ, Заходняя Сібір, Далёкі Ўсход і Сахалін, Кітай, Японія, Мадагаскар, Паўночная і Паўднёвая Амерыка, Гавайскія астравы [2]. У Беларусі трапляецца спарадычна, адзначана ў Камянецкім і Пружанскім (Белавежская пушча) [4, 5], Лепельскім (Бярэзінскі запаведнік) [4], Полацкім, Расонскім, Верхнядзвінскім, Буда-Кашалёўскім [6], Лельчыцкім (Прыпяцкі запаведнік), Жыткавіцкім, Свіслацкім (Белавежская пушча) [4], Лагойскім, Мядзельскім (гідралагічны заказнік «Чарэмшыцы»), Слуцкім, Старадарожскім і Асіповіцкім [7] раёнах.
Месцы росту. Расце на ствалах вольхі чорнай, радзей на ствалах грабу, асіны, бярозы пушыстай, у старых чорнаальховых прыручайна-травяных лясах, а таксама на бураломе і ствалах елак.
Характар росту. Трапляецца невялікімі групамі або асобнымі экземплярамі.
Асноўныя абмежавальныя фактары. Высечка чорнаальховых лясоў, гідрамеліярацыйныя работы і іншыя антрапагенныя фактары, якія мяняюць гідралагічны рэжым месцазнаходжання.
Культываванне. Не культывуецца.
Прынятыя меры аховы. Ахоўваецца ў Белавежскай пушчы, Бярэзінскім і Прыпяцкім запаведніках, гідралагічным заказніку «Чарэмшыца». Рэкамендавана для ўключэння ў Чырвоную кнігу СССР.
Неабходныя меры аховы. Забарона высечкі лесу, змянення рэжымаў увільготненасці і асветленасці, папярэджванне забруджвання асяроддзя ў месцах росту, выяўленне новых месцазнаходжанняў віду.

Літ.: 1. Tobolewski, 1976; 2. Определитель лишайников СССР, вып. 1, 1971; 3. Вайнштейн, 1982; 4. Голубков, 1986; 5. Голубков, 1987; 6. Высоцкий, Савич, Савич, 1925; 7. Галубкоў (асаб. павед.).

У.Галубкоў

Паведаміць пра недакладнасьць