Аскетызм (ад грэч. asketes - той, хто ў чым-небудзь практыкуецца; падзвіжнік). Вытокі аскетызму ў першабытным грамадстве з яго суровымі ўмовамі жыцця, з абмежаванымі шансамі на выжыванне, захаванне сваёй родавай адметнасці, што патрабавала вялікіх фізічных затрат, самаабмежавання (хутчэй інстынктыўнага, чым свядомага), здольнасці мужна пераносіць цяжкія ўмовы жыцця. Галоўны дэвіз аскетызму: «Абыходзіцца тым, што ёсць». Аскетызм склаўся ў даволі выразна акрэсленую філасофскую сістэму. Аскет звычайна вядзе строга рэгламентаваны, пазбаўлены якіх-небудзь выгод лад жыцця, абмяжоўваецца мінімальна неабходным, стрымлівае свае жаданні, добраахвотна пераносіць фізічны боль, адзіноту і іншае, даводзячы сябе часам да самакатавання. Ён вельмі сціплы ў эмоцыях і пачуццях, жыве сваім духоўным жыццём, ігнаруе ўсё, што перашкаджае такому самапаглыбленню, вядзе самотны лад жыцця ў баку ад людзей. Такі чалавек абыякавы да сацыяльнай няроўнасці, беднасць і жабрацтва часта ўзводзіць у культ. Ідэі аскетызму прысутнічаюць у вучэнні кінікаў, у розных рэлігіях, талстоўстве, у тэорыях «ураўняльнага камунізму». Мэта аскетызму - дасягненне свабоды ад патрэб, сканцэнтраванасць духу, атрыманне «звышнатуральных здольнасцей» (ёга), у хрысціянстве - саўдзел у пакутах Хрыста і інш. Хоць у аскетызме ёсць і па-свойму прывабныя рысы (арыентацыя на самаабмежаванне, самадысцыпліну, мэтанакіраванасць, рашучасць, перакананасць у тым, што выбраны аскетам жыццёвы шлях з'яўляецца правільным), аднак сапраўднае прызначэнне чалавека - у паўнакроўным, стваральным быцці.
