агульная назва:
куры мн. — агульн. (СПЗБ, Мат. апыт.),
галагуцкія куры 'парода вялікіх курэй' — Гл., Жытк. (ТС, Янкоўскі),
галашыйкі мн. 'парода вялікіх курэй з голай, без пер'я, шыяй' — Стаўб. (НС),
мінорачкі мн. 'парода маленькіх курэй' — Дзяр. ж. (СЦБ),
тэкінскія куры 'парода белых курэй' — Стол. (ТС),
бахурчыкі мн. 'парода курэй' — Вілен. р. (СПЗБ).
самка, курыца:
курыца ж. — гарадз.-бар. г., зах.-пал. г., сярэд.-бел. г., паўн.-усх. д., за выключэннем яго паўночна-заходняй часткі (АЛА, СПЗБ, Бялькевіч),
курыца ж. — паўночна-заходняя частка паўн.-усх. д., Вілен. р., Латгал. р. (АЛА, СПЗБ, СЦБ, Мат. апыт.),
курыца ж. — Вілен. р. (СПЗБ),
курца ж. — Навагр. (ЖС),
кура ж. — сл.-маз. г., Круп., Воран. (АЛА, СПЗБ, СЦБ, ЖНС, Янкова, Янкоўскі),
кура ж. — Верхнядзв., Чэрв., Раг., Калінк., Браг. (АЛА, СПЗБ),
курліга ж. экспр. — Стаўб. (СЦБ),
курка ж. ласк. — агульн. (Мат. апыт.),
пылька ж., пырка ж. ласк. — усх.-маг. р. (Мат. апыт.),
тутачка ж. памянш.-ласк. — Бял. (Яўсееў),
курка-сакатурка (сакацерыка) ж. фалькл. — Рэч. (НЛГ),
тарачушка 'сакатуха' — Бял. (Яўсееў);
курыца, якая нясецца:
нясушка ж., нясушчая курыца (кура) — агульн. (ЛАБНГ, СПЗБ),
нясуша ж. — Кругл. (ЛАБНП),
нясушчанка ж. — Ваўк. (ЛАБНГ),
нясуха ж. — Пін. (ЛАБНГ),
нёска ж. — Іўеў., Шчуч. (ЛАБНГ),
яйцаноска ж. — Тал. (ЛАБНГ),
кладушчая курыца — Гарадоц. (ЛАБНГ);
курыца, якая выседжвае куранят або водзіць іх:
квактуха ж., квахтуха ж. — агульн. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, ЖС, Бялькевіч, Мат. апыт.),
квактуха ж., квахтуха ж. — гарадз.-бар. г. (АЛА),
квактаўха ж. — Леп. (Мат. апыт.),
квакуха ж. — усх.-маг. р. (ДАБМ, АЛА, Бялькевіч, Мат. Гом., Яўсееў, Насовіч),
квокля ж. — Лельч. (ДАБМ, АЛА, НЛ),
квокша ж. — усх.-пал. р., Мсцісл., Уздз. (ДАБМ, Юрчанка),
квочка ж. — спарадычна ўсх. з. (ДАБМ, Мат. Гом.),
кватарка ж. — Браг. (Мат. Гом.),
дзетуха ж. — паўн.-зах. з., Чэрв. р., Бярэз. р., Гарадз. (ДАБМ, АЛА, Мат. мен.-мал., Шатэрнік, Янкова, Станкевіч),
дзятуха ж. — Пух., Лоеў. (СЦБ, Янкова),
дзяцініца ж. — Круп., Ельск. (ДАБМ),
дзяцінніца ж. — Від. (Каспяровіч),
дзяціха ж. — Пол. (ДАБМ),
дзяцінуха ж. — паўн. р. (АЛА, СПЗБ, Каспяровіч, Станкевіч),
дзетаводуха ж. — усх.-пал. р., Чэрв. (ДАБМ, СЦБ, ТС, Мат. мен.-мал.),
дзеціводка ж. — Валож. (ДАБМ),
дзяцівадка ж. — Гом., Лоеў. (ДАБМ),
дзіцяводзіца ж. — Барыс. (ДАБМ),
кураводка ж., куровадка ж. — гарадз.-бар. г. (ДАБМ, АЛА, СЦБ, СПЗБ, Мат. дыял. сл.),
куравадка ж. — Смарг. (ДАБМ),
курчаводка ж. — Воран., Мен. (ДАБМ, АЛА, Шаталава),
кураводзіха ж. — Гл. (Янкоўскі),
кураводніца ж. — Мен., Нясв. (ДАБМ),
куранятніца ж. — цэнтр. з. (ДАБМ, АЛА, ЖНС, Мат. Гом., НС, Янкоўскі),
куранятуха ж. — Слуц. р. (ДАБМ, СЦБ, Мат. мен.-мал.),
куратніца ж. — Мен., Гом (ДАБМ, Мат. Гом.),
курачніца ж. — Валож. (ДАБМ),
курчатніца ж. — Мен. р., Астр., Смарг. (ДАБМ, СЦБ),
куртачніца ж. — Мен. (ДАБМ),
пісклятніца ж. — пераважна паўднёва-ўсходняя частка паўн.-усх. д. (ДАБМ, АЛА, Шаталава),
скялятніца ж. — Тал. (ДАБМ),
пылянятніца ж. — Мен. р., усх.-пал. р., Чэрв. р. (ДАБМ, Мат. Гом.),
цыплятніца ж. — віц.-маг. г. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, Мат. Гом.),
сядуха ж. — Брасл., Мёр. (АЛА),
наседка ж. — Дубр., Пін. (АЛА),
клапатуха ж. — Чэрв. (СЦБ),
клопалка ж. — Чэрв. (СЦБ),
клуха ж. — Ушацк. (ЛАБНГ),
клуша ж. — Пух. (СЦБ);
інкубатарная курыца:
інкубатарка ж. — Мсцісл. (Юрчанка),
кубатарка ж. — Віл. (ЖС),
кубатка ж. — Лаг. (ЖС),
машыноўка ж. — Лаг. (СЦБ);
курыца паводле знешніх адзнак:
чубатка ж. — Мёр., Ушацк., Леп., Дзятл., Нясв., Хоц. (ЛАБНГ, Мат. апыт.),
вушатка ж. — Паст., Бял. (ЛАБНГ),
вушлатка ж. — Мёр (ЖНС),
вушлачка ж. — Дзятл. (ЛАБНГ, ЖС),
хахлатка ж. — Ушацк. (ЛАБНГ),
шурпа ж. 'з раскалмачаным пер'ем' — паўн.-зах. з. (СПЗБ, Станкевіч),
шурпатка ж. — мясц. (Насовіч),
курдупка ж. 'без хваста' — мясц. (Насовіч).
самец, певень:
певень м. — пераважна паўдн. р., паўдн. усх. з. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, Бялькевіч, Каспяровіч, Шатэрнік, Растаргуеў, Тарнацкі),
пявун м. — Мен. р. (ДАБМ, АЛА, Каспяровіч),
пягунь м. — Валож. (АЛА),
пяунь м. — Гом. (НЛГ),
пятух м. — пераважна паўн. р., паўн.-зах. з., гарадз.-бар. г., Вілен. р. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, Янкова, Шаталава, Тарнацкі, Мат. апыт.),
пяток м. — Паст. (ДАБМ),
пецька м., пеця м. ласк. — віц.-маг. г. (Мат. апыт.),
кабан м. — Ганц., Лун. (ДАБМ, АЛА, Шаталава, Тарнацкі),
когут м. — спарадычна паўн.-зах. з. (ДАБМ, СЦБ),
кагатун м. — Петр. (Мат. Гом.),
сакатун м. — Светлагор. (Мат. Гом.):
певень вялікі, галасісты, пародзісты:
галагун м., галапун м. — Уздз. (СЦБ),
галагут м. — Гл., Драг. (ЛП, Янкоўскі),
галан м. — Гор. (Н. сл-сць, Мат. Маг.),
каплун м. 'пакладаны певень' — Драг. (Н. сл-сць),
галдук м. 'певень, што не спявае' — Беластоц. р. (СПЗБ);
гермафрадыт:
курак м. — зах.-пал. г., Ашм. (ЛАБНГ, Шаталава),
курака ж. — Раг. (СПЗБ),
курач м. — сл.-маз. г., Ушацк., Клім., Ганц., Пруж., Стол. (ЛАБНГ, СПЗБ, Мат. дыял. сл.),
курань м. — Гарадз. (ЛАБНГ),
курай м. — Паст., Гарадз., Маст. (СПЗБ, Цыхун),
курай м. — Лельч. (ЛАБНГ),
курая ж. — паўн. р. (ЛАБНГ, ЖНС, Мат. апыт.),
кураер м. — Карэл. (Мат. апыт., ЛАБНГ),
куралей м. — Гарадз. (Цыхун),
кур'ян м. — Стол. (ТС),
курчак м. — Слон. (Нар. сл-сць),
каплун м. — Пол. (ЛАБНГ),
мешанец м. — Ашм. (ЛАБНГ).
кураня:
кураня н., куранятка н. памянш., курчаня н., курча н., цыпляня н., цыплянятка н. памянш., цыпяня н., цыпуня н., цыпля н., цыплятка н. памянш., цыпля н., цыплятка н. памянш., цывяня н., цывянятка н. памянш., цвеня н., чапяня н., піскляня н., піскля н., пыляня н., пылянятка н. — паўдн.-зах. д., зах.-пал. г.,
куранё н., куранётка н. памянш., курчо н., курчанё н., цыплянё н., пісклянё н., пісклё н., пылянё н. — сярэд.-бел. г.,
куронак м., куранёнак м., цыплёнак м., цыплянёнак м., цывянёнак м., пісклянёнак м., пісклёнак м., пылёнак м., пылянёнак м. — паўн.-усх. д. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, НЛГ, ТС, ЖС, НС, З нар. сл., Мат. дыял. сл., Мат. Маг., Шатэрнік, Каспяровіч, Насовіч, Бялькевіч, Янкова, Юрчанка, Яўсееў, Шаталава),
курчук м. — паўн.-зах. з. (ДАБМ, АЛА, СПЗБ, Шаталава),
курчак м. — паўн.-зах. з., Вілен. (СПЗБ, СЦБ),
цыплюк м. — паўдн. р., паўн.-зах. з., Вілен. р. (ДАБМ, СПЗБ, ТС),
цыпук м. — Пін. (ДАБМ, АЛА),
пісклюк м. — паўн.-зах. з. (АЛА, СПЗБ, ЖС),
пылюк м. — Мядз. (ДАБМ),
цыпка ж. ласк. — усх.-маг. р. (АЛА, Мат. апыт.),
ціўка ж. ласк. — Стол. (ТС),
цёўка ж. ласк. — Жытк. (ТС),
цэплік м. ласк. — Лун. (Шаталава),
пылька ж. ласк. — Леп., Жлоб. (Мат. Гом., Мат. апыт.),
пырка ж. ласк. — паўн.-усх. д. (АЛА, Мат. апыт.);
кураня, якое выведзена ўпотай:
самасадак м., самаседак м. — усх. з. (ЛАБМГ, Мат. Гом., Шаталава, Юрчанка),
самасей м., самасейка м. — Жлоб., Лун. (ЛАБНГ, Мат. Гом., Шаталава),
байструк м. — зах. з. (ЛАБНГ, СЦБ, Шаталава),
бансюк м. — Лаг. (ЛАБНГ),
банкарт м. — Пол. (ЛАБНГ),
крапіўнік м. — агульн. (ЛАБНГ, СЦБ, НС, Станкевіч),
знайдук м. — Дзятл. (ЛАБНГ),
цяпрук м. 'кураня, якое яшчэ ў яйцы, зародак' — Кобр. (НЛ),
вылупак м. 'кураня, якое толькі што вылупілася з яйца' — мясц. (Насовіч).
