І матчыны словы і ласка яе... зноў вярнулі Івану адчуванне радасці, што... ёсць маці, жывая, руплівая, ашчадная... (А.Кудравец). Дождж ліў як з вядра, а жанчына і хлапчук стаялі і моклі... За кампанію мок я, думаючы пра маці, родную, бясконца дарагую... (Б.Сачанка). Маці, матуля мая дарагая, мне расказала пра наша жыццё (А.Александровіч). Маці мая сялянская, маці мая славянская, ветлівая, гасцінная, ў крыўдзе чужой непавінная (Л.Геніюш). Ты і ўдавой нічога не папрасіла, мама, мая гордая мама! (В.Вярба). І колькі б разоў я ні вяртпаўся ў творчасці да вобраза старой, па-народнаму мудрай жанчыны-маці — перш за ўсё мне ўспамінаецца свая. Нястомная, суровая і добрая (Я.Брыль). Ён [Алесь] абняў яе, беражліва прыгарнуў да сябе, зусім па-новаму адчуўшы, што гэта даўно ўжо не тая дужая, добрая і суровая мама, што ўжо ён патрэбен ёй, як абарона і пацеха (Я.Брыль). Найвышэйшы ідэал жанчыны для яго [Багдановіча] — мадонна, маці. Трапяткая і пяшчотная, ласкава-трывожлівая ў сваёй мацярынскай любові (М.Стральцоў). Як жывая паўстала ў памяці маці — маладая і прыгожая, але не такая прыветная і пяшчотная, як была заўсёды (В.Быкаў). Рукі ў цябе добрыя, тонкія, Літасцівая мама (В.Вярба). Амаль кожную ноч снілася маці. Маладая, вясёлая, клапатлівая, ласкавая (І.Новікаў). Маладзенькая сціплая мама. Красуня. І хлопчык вельмі прыгожы (Я.Брыль). Учора я бачыў хлопчыка на руцэ ў маладзенькай і маладосцю сваёй сімпатычнай мамы (Я.Брыль). Бо ёсць яна, такая добрая, разумная, старая маці. Жыве ў пушчы над возерам (Я.Брыль). Маці, маўклівая і паслухмяная, пайшла ўслед за ім [Васілём] (І.Мележ). Маці шчаслівая сынам любуецца (П.Панчанка). Ты, мама, да канца Пакорліва-святая... (Я.Янішчыц). Хлеб і ў дзяжы, і на лапаце, На подзе ў печы, на стале, І на далонях шчаснай маці... (Н.Гілевіч). Калі пушок прабіўся над губою І ў сны прыйшло дзявочае імя, Я ні аб чым не раіўся з табою, Матуля адзінокая мая (С.Грахоўскі). Журботная маці заморскай зямлі, Сачы гэтай мірнай часінай, Каб буры ад дома не адмялі Навекі апошняга сына (П.Панчанка). Шмат росаў на магільных травах, Нібы журботных матак слёз (П.Броўка). Увесь сённяшні дзень, — высока і недасягальна над усім, што давялося перажыць, — ішоў з ім вобраз яго заплаканай маці (Я.Брыль). Я гляджу ў яе [маці] вочы, што свецяцца шчасцем... І хілюся да сэрца... А трэба ўпасці Перад ёю — нядужай, сівой — На калені... (Н.Гілевіч). Адна, ля вярбы надламанай, Сядзіць пасівелая маці, Глядзіць і маўчыць, і чагосьці Не можа ніяк зразумець (П.Панчанка). А па шчацэ расхваляванай маці Плыве ці то дажджынка, ці сляза (С.Грахоўскі). Узнялася сумная маці І да танка з сынам ідзе (П.Панчанка). На пятнаццатым годзе жыцця ён [Алесь] адмовіўся ехаць да споведзі. І яна, цягавіта-набожная маці, хацела па прывычцы, памкнулася нават адлупцаваць неслуха... (Я.Брыль). Не плач, шматпакутная маці! Мы прыйдзем і ласкай сагрэем Тваё набалелае сэрца, І знікне самота з вачэй (П.Панчанка).
* Мамачка-галубка, маці-словатворца, маці-ўдоўка.
Мамачка-галубка! — Просіць сын так міла. — Можа б ты на рэчку пагуляць пусціла? (Я.Колас). Жанчыны, Маці-словатворцы, Ў час калыханак вы сплялі Імя вясне, пчале і зорцы — Ўсім добрым дзівам на зямлі (А.Пысін). Маці-ўдоўка, сірацінка Паглядаюць у аконца, — Дагарэла ўжо лучынка... Ці ты ўзойдеш калі, сонца? (Я.Купала).
