ХАТА (хаціна). Бацькоўская, вечная, далёкая, дарагая, заінелая, запаветная, новая, прасторная, прыгожая, родная, родненькая, светлая, сонечная, сціплая, сцішаная, утульная, цёплая, цёпленькая, ціхамірная, ціхая  абвугленая, абгарэлая, абшарпаная, адзінокая, бедная, бядачая, бяздольная, глухая, гнілая, дзюравая (разм.), дымная, журботная, загубленая, задымленая, змрочная, знявечаная, крывая, крывенькая, курная, малая, маленькая, маркотная, маўклівая, недарэчная, незразумелая ў сваёй адзіноце, нізенькая, нізкая, няшчодрая, пакрыўджаная, панурая, пахілая, самотная, сірочая, сляпая, сонная, старая, старэнькая, убога-маркотная, убогая, цесная, цёмная, чорная, шэрая.

І я ў дзяцінстве не ведаў калыскі, Не ведаў бацькоўскае цёплае хаты (С.Грахоўскі). Бедна, хатка, ты, Але вечная, І палацы ўсе Перастоіш ты (Я.Купала). Але не змянілася Ганя — памятала і тое, што трэба было памятаць пра самую сябе, і пра бацьку, і пра сястру ў далёкай, роднай і няшчодрай хаце (Я.Брыль). Помню, помню сваю хатачку, Маю родную, далёкую (Я.Колас). Мільгануў аганёк заінелае хаты (С.Грахоўскі). Запаветную хату з белымі аканіцамі мы пазналі здалёк (У.Караткевіч). Новую хатку табе збудую І гаспадарку спраўлю такую: Будзе хлябок і скацінка... (Я.Купала). І толькі ў адной прасторнай хаце Зімы ні следу — тут цвіце вясна (П.Панчанка). Едзе дзяўчына адна. Знаёмыя сцежкі, хваіны, Ды толькі на месцы знаёмым яна Не ўбачыла роднай хаціны (М.Танк). Бацькаўшчына, бацькаўшчына... І хаціна родная, і вуліца, І сцяжына, змалку пратаптаная (К.Кірэенка). Як цыган той, па свеце век цэлы бадзяюся Без прытоння, без родненькай, цёпленькай хаткі (Я.Купала). Светлая хата над самай ракой (Я.Брыль). На Палессі ўзнімуцца Тысячы сонечных хат (П.Панчанка). Новабеліца... Ціхія, сціплыя хаткі, над якімі ўзвышаюцца камяніцы запалкавай фабрыкі (І.Мележ). Запалілі лямпу, падкруцілі кнот. Вясёлы язычок полымя падміргнуў сцішанай хаце (Я.Сіпакоў). Прыйдзе час — зноў збудуем мы хаты ўтульныя (П.Панчанка). Двое нас у ціхамірнай хаце (Я.Янішчыц). Як тут весела спяваці, Думкай весяліцца, Калі ў беднай маёй хаце Сонца жыць баіцца? (Я.Купала). Хто пеў песні пры калысцы Ў пацёмкі? Ці то вецер, што без толку Галосіць І з бядачых хат салому Разносіць? (Я.Купала). Над хатамі бяздольнымі Ўстане дзень для сялян (М.Танк). Пахінулася, Ў зямлю ўехала, Ты, вясковая Хата бедная! (Я.Купала). І хаты ж такія — гнілыя, старыя, Карчомка таксама стаіць (Я.Купала). Думкі, думкі-весялушкі! Скуль вы ўзяліся... Ці зрадзіў вас дух збадзяны У хатцы дзюравай?.. (Я.Купала). Памаліся, старча, За жывёлу-статак, Што ідзе, рыкае Каля дымных хатак (Я.Купала). А сэрца ж так хоча цяпла, Утулку і ласкі загубленай хаты, Імкнецца душа мая ў марах крылатых Туды, дзе сінеча лягла (Я.Колас). На Беларусі, між бароў, У змрочнай хаце дзень і ноч Чакае маці трох сыноў, І смутак не сыходзіць з воч (П.Броўка). І хутка ўжо людзі яго [народ] сустракаць Выйдуць з хацінаў знявечаных, І дрогне жалезны голас гудка Радасцю чалавечай (П.Панчанка). Як асенняя ноч, як туман, Цёмны сам, цёмна ў хатцы крывой (Я.Купала). Мартынава сэрца забіла трывогу. Васіль — супарат небяспечны. Мартын — бабыль. Маленькі дворык, крывенькая хата (Я.Колас). У курную хату, на яве ці ў сне, Доля-нядоля прынесла мяне (Я.Купала). У вёсцы цёмна, усюды спяць. Толькі ў маленькай хатцы на канцы вёскі мігае агеньчык (З.Бядуля). Была поўнач. Хаты стаялі чорныя і маўклівыя (І.Мележ). Багата якія хаты дагаралі. Уцалелыя стаялі недарэчныя і незразумелыя ў сваёй адзіноце (М.Лынькоў). Гасне лучына ў нізенькай хатцы (Я.Купала). Плашч-палаткамі вокны завешаны, Нізкая, цёмная хата (П.Панчанка). Расхрыстаныя насцеж вокны, брамы, Пакрыўджаныя хаты і двары З паўзмроку паўставалі перад намі, Калі мы вёску бралі на зары (М.Аўрамчык). Я не плачу над хатай пахілай, Я ўжо зжыўся з сваёю нядоляй (Я.Купала). Свечка свеціць, свечка ззяе, свечка дагарае, І ў панурай, цеснай хаце хлопец памірае (М.Багдановіч). Бачу самотную хату над возерам, безыменнага дзядзьку-палешука (Я.Брыль). Ноч глухая Ляжыць за вокнамі самотнай хаты (У.Караткевіч). І хатка стаіць гэтакая сірочая. І ні гуку ў ёй (Р.Мурашка). Плот і весніцы. Хаты сонныя. У небе досвіткі. У сэрцы рань (У.Хадыка). Маленства Івана прайшло толькі з мамай у самотнай, старэнькай хаціне наводшыбе Галынкі (Я.Брыль). Ці вымкну я птушкай з думкай пралётнаю На тое поле, на роўнае тое, Ці ўгледжуся ў хату ўбога-маркотную, Смутна мне бачыці гора людское (Я.Купала). То заплачаш [вецер] сіратою Над убогай хатай; То застогнеш, як над нівай Селянін-араты (Я.Колас). Я буду маліцца да яснага сонейка, Няшчасных зімой саграваць сірацін, Прыветна па збожных гуляючы гонейках, Часцей заглядаці да цёмных хацін (Я.Купала). Ляжыць да нашых ціхіх хат Сцяжынак І дарожак шмат (П.Броўка). Я аднойчы ішоў на жаўцеючы ветразь страхі, Каля чорных абвугленых хат (П.Панчанка). Шэпча над шэрымі хатамі Стрэх саламяны дыван (А.Звонак).

* Крывуля-хата, хата-пяцісценка, хаціна-мазанка.

У сялянскіх крывулях-хатах Зноў сушылі кару (У.Караткевіч). Прасторная хата-пяцісценка, хляўчук, пуня. Верхавінне гонкіх сосен гойдаецца над гонтавым дахам (Т.Хадкевіч). Аул уроскід пад гарою. Хацінкі-мазанкі (А.Пысін).

Паведаміць пра недакладнасьць