Краснадубская Людміла (нарадзілася ў в. Краўцы на Глыбоччыне), удзельніца беларускага паваеннага моладзевага антысавецкага падпольля. К. была ўдзельніцай Глыбоцкай групы Саюзу Беларускіх Патрыётаў (СБП). Вязень ГУЛАГу.

Пачатковую адукацыю К. атрымала ў польскай школе, што знаходзілася ў суседняй вёсцы Лучайка. Тут яна скончыла тры клясы. Потым бацькі аддалі К. вучыцца ў школу імя Ю.Пілсудзкага ў вёсцы Падорцы. «Усё тут было прасякнута польскім духам. Я гэта адчула, хоць была тады зусім дзіцем. Такая тут была варожасьць да ўсяго беларускага. За беларускае слова, сказанае на перапынку - на ўроку, ясная справа, размаўляць трэба было толькі па-польску - вучню запісвалі штраф 5 грошай, каб затым бацькі разьлічваліся», - узгадвае К. [1, 190].

Але К. яшчэ зь дзяцінства набыла сьвядомы беларускі патрыятызм ад матчынага брата Янкі Пачопкі, які за польскім часам быў рэдактарам часопіса «Праваслаўны беларус», што выдаваў Беларускі пасольскі клюб у Варшаве.

Па прыходзе Чырвонай Арміі ў верасьні 1939 К. працягвала вучобу ў Шкунцінскай школе, дзе правучылася два гады. У гэтай жа школе вучылася і пад час нямецкае акупацыі, пакуль не паступіла ў нядаўна адкрытую ў Паставах настаўніцкую сэмінарыю. «У сэмінарыі мне адкрывалася столькі дагэтуль малавядомага, а то й невядомага, такога ж цікавага, узварушлівага для душы пра нашу Беларусь! У нас, аказваецца, была вартая захапленьня гісторыя. Нас нікому не рыхтавалі прыслужваць. Немцам мы ніколі не прыслужвалі. Нас вучылі быць патрыётамі Беларусі», - узгадвае К. [1, 192].

Калі Беларусь была вызваленая з-пад немцаў і ў Глыбокім адчынілася пэдагагічная навучальня, К. пайшла туды вучыцца. «Мяне, як і іншых навучэнцаў, зразумела, затурбавала, што мы нібыта не ў Беларусі вучыліся. Усяго і было беларускага, што ўрокі роднай мовы і літаратуры. Па-беларуску з намі размаўлялі толькі выкладчыкі гэтых прадметаў», - кажа К. [1, 192].

У Глыбоцкай пэднавучальні К. спрычынілася да падпольна ўтворанай тут беларускай паваеннай моладзевай арганізацыі. «Сваю таямніцу мне даверылі Васіль Мядзелец і Антон Фурс. Да хлопцаў гэтых я зь дзяўчатамі часам заходзіла. Хлопцы неякі адкрылі мне, што сярод навучэнцаў ёсьць такая арганізацыя - Саюз Беларускіх Патрыётаў. Растлумачылі, што ў яе чыста патрыятычныя, чыста культурна-асьветныя задачы - трэба ж неяк процідзейнічаць той русіфікацыі, якая вядзецца ў навучальні. Вядома, я выказала згоду далучыцца», - прыпамінае К. [1, 193].

Па разгроме СБП органамі МГБ К. была арыштаваная ў лютым 1947 і паводле арт. 63-I КК БССР асуджаная на 10 гадоў пазбаўленьня волі з 5-гадовым тэрмінам паражэньня ў правох. Празь цяжарнасьць К. часова знаходзілася ў санчастцы менскай турмы, пакуль не была пераведзеная ў лягерную калёнію «маці і дзіцяці» Хальч, што ля Гомеля. Потым К. знаходзілася ў перасылачнай турме ў Воршы, пасьля чаго была накіраваная на этап. Яна трапіла ў адзін з заўральскіх лягероў, дзе працавала на лесапавале. На нейкі час К. апынулася ў лягеры ў Абезі (за 90 км ад Варкуты). Наступны этап для К. быў на поўдзень - у Казахстан. У выніку яна апынулася ў Каксунскім аддзяленьні Долінскага садова-агародніцкага аб'яднаньня. Тут К. дачакала вызваленьня.

У сакавіку 1956 ёй дазволілі выехаць у Беларусь. Па вяртаньні дадому ў гэтым жа годзе К. выйшла замуж за Івана Галкіна, зь якім пазнаёмілася яшчэ ў ГУЛАГу. Празь нейкі час К. мусіла разам з мужам ехаць у Казахстан. «Стала ясна, што ў Беларусі ў мяне няма ніякіх пэрспэктываў. Беларусь савецкая мяне цураецца, як непажаданага, варожага элемэнту», - згадвае К. [1, 211].

У Казахстане К. завэрбавалася на працу ў Сяміпалацінскую вобл. Празь колькі гадоў яна разам з мужам пераехала на сталае месцажыхарства ў сяло Актар Курцінскага р-ну Алма-Ацінскай вобл. Пэнсіянэрка. К. брала ўдзел у напісаньні ўспамінаў для кнігі «Гарт. З успамінаў пра Саюз Беларускіх Патрыётаў».

Бібл.: 1. Гарт. З успамінаў пра Саюз Беларускіх Патрыётаў. Мн., 1997. С. 20, 38, 89, 189-213, 283, 284, 317, 319, 340.

Юры Грыбоўскі

Паведаміць пра недакладнасьць