Адрозніваюць рацыянальнае і нерацыянальнае прыродакарыстанне. Рацыянальнае прыродакарыстанне накіравана на разумнае асваенне прыродных рэсурсаў, забеспячэнне і паляпшэнне ўмоў існавання чалавецтва, на падтрыманне і павышэнне прадукцыйнасці працы, на гарманічнае ўзаемадзеянне грамадства і прыроды, чалавека і навакольнага асяроддзя, недапушчэнне непажаданых, тым больш неабарачальных наступстваў для навакольнага асяроддзя і здароўя чалавека. Нерацыянальнае прыродакарыстанне выяўляе «вузкаспажывецкія», марнатраўныя, драпежніцкія, тэхнакратычныя адносіны да прыроды і яе рэсурсаў, адлюстроўвае імкненне як найхутчэй атрымаць максімум матэрыяльных даброт. Вынікам такой дзейнасці з'яўляецца паскоранае знішчэнне прыроды, разбурэнне і дэградацыя яе ўнікальных комплексаў, а ў крайніх формах - глабальная экалагічная катастрофа з крызіснымі ўмовамі для здароўя і жыцця людзей і магчымай пагрозай самому існаванню чалавецтва (гл. Экалагічны крызіс, Экалогія).
Уздзеянне чалавека на прыроду непарыўна звязана з гісторыяй станаўлення і развіцця грамадства. Характар і вынікі гэтага ўздзеяння супярэчлівыя. На ранніх этапах грамадства было пасіўным спажыўцом прыродных рэсурсаў. З развіццём цывілізацыі ўздзеянне чалавека на прыроду ўзмацнялася: разам з акультурваннем і паляпшэннем прыроднага асяроддзя былі знішчаны многія віды млекакормячых і птушак, шматлікія біяцэнозы, зменены ландшафты, павялічылася тэхнагеннае забруджванне навакольнага асяроддзя, зменшыліся запасы прыродных рэсурсаў. Паводле ацэнкі Ў.І.Вярнадскага, у старажытнасці чалавек выкарыстоўваў да 19 хімічных элементаў, а на пачатку 20 ст. - ужо 59. У эпоху НТР ён выкарыстоўвае ўсе хімічныя элементы зямной кары. Павялічыліся і колькасць, маштабы тэхнагенных катастроф з асабліва цяжкімі вынікамі. Такія з іх, як Чарнобыльская катастрофа, маюць рысы глабальнага характару. Як адказ на гэтыя тэндэнцыі ў свеце пашыраецца масавы рух грамадскасці ў абарону прыроды («Грынпіс» і інш.), большасць краін ажыццяўляе дзяржаўную палітыку прыродакарыстання. У Беларусі дзейнічае закон «Аб ахове навакольнага асяроддзя», ажыццяўляецца прыродны маніторынг і іншыя мерапрыемствы, якія ўключаюць сацыяльныя, тэхнічныя, эканамічныя, арганізацыйныя, медыцынскія, псіхалагічныя аспекты вырашэння праблемы прыродакарыстання.
