Ф.р. узьнік стыхійна і аб'ектыўна. У сяр. 1970-х у Беларусі не існавала арганізаванай пераемнасьці палітычнай апазыцыі, таму апазыцыя нараджалася наноў - у першую чаргу, у сфэры культуры, гістарычнай сьвядомасьці, мовы, мастацтва. Маладыя людзі, пераважна студэнты-гуманітарыі, выказвалі пратэст супраць занядбаньня нацыянальных традыцыяў у горадзе, пасьля - супраць адмаўленьня гэтых традыцыяў уладамі, нарэшце, - супраць саміх гэтых уладаў. Так Ф.р. аб'ектыўна напаўняўся палітычным зьместам, каб пасьля «перадаць» гэты зьмест іншым формам дэмакратычнай апазыцыі: непадцэнзурнаму друку, падпольным палітычным групам і асяродкам, выліцца ў палітычныя акцыі.
Ф.р. хоць і ня меў выгляду адкрытага палітычнага пратэсту, тым ня менш ярка вылучаўся на тле агульнай ідэалягічнай аднастайнасьці ў грамадзтве, што прыводзіла да перасьледу Ф.р. з боку ўладаў. Так, у 1979 у Менску міліцыя разагнала Каляды «Майстроўні», а ў 1985 - Купальле на Нёмане. У фальклёрныя суполкі ўкараняліся агенты КГБ, а самі суполкі выганяліся з памяшканьняў («Майстроўня»). Падставаю для перасьледу былі нацыяналізм, гутаркі антысавецкага зьместу, распаўсюджваньне забароненай уладамі літаратуры, прыцягальнасьць дзействаў Ф.р.
Найбольш вядомыя завадатары Ф.р.: Л.Сімаковіч, А.Марачкін, М.Купава, Я.Кулік, С.Сокалаў-Воюш, В.Вячорка, С.Запрудзкі, В.Яфіменка.
Літ.: 1. Сачанка Г. «Вясну загукаці...» // Беларускі універсітэт. 19.03.1981; 2. Бажок А. Ля вытокаў новай традыцыі // Мінская праўда. 24.05.1981; 3. Трыгубовіч В. «На Івана ночка мала...» // Голас Радзімы. 23.07.1981; 4. бяз назвы // Мінская праўда. 06.02.1982; 5. Антонава Т. «Ах, калядачкі, бліны-ладачкі» // Голас Радзімы. 11.02.1982; 6. Кирпиченкова Н. Праздник, полный поэзии // Вечерний Минск. 03.03.1982; 7. Антонава Т. «Ой, вясна, што ты нам прынясла?» // Голас Радзімы. 20.05.1982; 8. Простота А. Это вечно юное Купалье // Вечерний Минск. 02.06.1982; 9. За папараць-кветкай // Голас Радзімы. 22.07.1982; 10. Прывітанне, вясна ясная! // Вячэрні Мінск. 20.04.1983; 11. Ціхановіч А. Як вясну гукалі // Звязда. 24.04.1983; 12. бяз назвы // Чырвоная Змена. 26.04.1983; 13. Так вясну гукалі... // ЛіМ. 29.04.1983; 14. Суша А. Як распачаўся маладзёжны рух // Супольнасьць. 1989, № 2; 15. Беларуская Сьпеўна-Драматычная Майстроўня / Беларуская Энцыклапедыя. Т. 2. - Менск, 1996. С. 429; тое самае ў кн.: Энцыклапедыя Гісторыі Беларусі. Т. 1. - Менск, 1993. С. 415.
Сяргей Дубавец
