Была ўтворана на дзьвюх нелегальных канфэрэнцыях партызанскіх атаманаў у ліпені (пад Івацэвічамі) і лістападзе (пад Целяханамі) 1942. Першапачаткова ў БНП уваходзіла 8 аддзелаў, але да 1943 іх лік падвоіўся. Утвораны Галоўны штаб ачольваў падпалкоўнік Іван Шанько, камандзір аддзелу з Ружаншчыны. Дарадчым органам - «Лавай атаманаў» - кіраваў атаман Якуб Харэўскі. У палітычнае кіраўніцтва БНП увайшлі й прадстаўнікі падпольнай нацыянальнай арганізацыі «Беларуская Народная Грамада». БНП не праводзіла актыўных баявых дзеяньняў супраць нямецкіх акупантаў, але некаторыя яе аддзелы бралі ўдзел у сумесных з Палескай Сеччу УПА акцыях супраць польскай і савецкай партызанкі на Палесьсі.
У 1943 савецкія партызаны й дэсантнікі здолелі зьнішчыць кіраўніцтва БНП, а многія аддзелы падпарадкаваць сабе. Толькі асобныя аддзелы БНП захаваліся й зь лета 1944 распачалі антысавецкую барацьбу. Аднак гэта ўжо не была адзіная арганізацыя - кожны аддзел дзеяў самастойна. Партызанскія аддзелы атаманаў Мініча (Хоміча) і Бялейкі самазьліквідаваліся пасьля вайны, а аддзелы атаманаў Харэўскага, Перагуда й Таўпекі ў 1945-1948 прабіліся на Захад. Асобныя партызаны й групы БНП працягвалі збройную барацьбу супраць савецкай улады яшчэ ў 1950-х.
Літ.: 1. Удзельнік (Я.Таўпека). 25-тыя ўгодкі Беларускага збройнага Антыгітляроўскага рэзыстансу (1942-1967) // Беларускі Голас (Таронта). № 154, лістапад 1967; 2. Харэўскі Я. Аб беларускай партызанцы ў апошнюю вайну // Беларускі Голас. № 156, студзень 1968; 3. Стасевіч Ю. Да справы беларускае партызанкі // Беларускі Голас. № 202, травень 1972; 4. Хмара С. Нашая партызанка // Беларускі Голас. № 320, студзень 1985; 5. Вежан Я. Як зьнішчапі Беларускую Народную Партызанку // Пагоня (Горадня). 26.05-01.06.1995; 7. Стасевіч Ю. Беларуская Народная Партызанка // Беларускі Голас. № 230, люты 1975; 8. Ёрш С. То, что они «дикие» - ложь // Свободные новости. № 21, кастрычнік 1994; 9. Ёрш С. Беларуская партызанка // Пагоня. № 48, 30.06.1998; № 50, 07.07.1998; № 52, 14.07.1998; № 53, 16.07.1998.
Сяргей Ёрш