Як з'ява гістарычная дэмакратыя ўдасканальвалася па меры грамадскага развіцця. Найбольш яркі прыклад рабаўладальніцкай дэмакратыі - форма дзяржавы ў Афінах 5-4 ст. да н.э. і ў іншых развітых старажытнагрэчаскіх полісах. Усе пытанні ўнутранай і знешняй палітыкі ў Афінах вырашаліся народным сходам (эклесіяй), які рэгулярна заслухоўваў справаздачы службовых асоб, абмяркоўваў і прымаў законы, выбіраў ваенных і службовых асоб. Аднак да ўдзелу ў кіраванні дзяржавай не дапускаліся рабы, жанчыны, свабодныя грамадзяне іншых полісаў, якія жылі ў Афінах, і афіняне, народжаныя ад змешаных шлюбаў. Асобныя элементы дэмакратыі назіраліся ў эўрапейскіх сярэднявечных гарадах (напр., многія гарады паўночнай Францыі, Ноўгарад і Пскоў на Русі). У Полацкім княстве да сярэдзіны 12 ст. набыў важнае палітычнае значэнне народны сход гараджан - веча. Веча абмяжоўвала ўладу князёў, прымала ўдзел у вырашэнні дзяржаўных пытанняў, часам выступала як вышэйшы судовы орган. Яшчэ больш элементаў дэмакратыі назіралася ў Беларусі ў часы Вялікага Княства Літоўскага. Хоць дзяржавай кіраваў вялікі князь, але яго ўлада абмяжоўвалася ўрадам - Радай Вялікага Княства Літоўскага (т.зв. паны-рада). Акрамя таго, існаваў сойм, у якім засядалі па 2 дэпутаты ад кожнага павета. Сойм разам з вялікім князем і Радай вырашаў найважнейшыя пытанні дзяржаўнага жыцця. Федэратыўная дзяржава Рэч Паспалітая, у склад якой у 17-18 ст. уваходзіла Вялікае Княства Літоўскае, таксама насіла дэмакратычны характар: кіраўнік дзяржавы - кароль - выбіраўся шляхтай, існаваў агульны сойм, які складаўся з 2 палат - пасольскай і сената. Кожны дэпутат мог накласці забарону (вета) на любую пастанову сойма.
Найважнейшым рубяжом у развіцці тэарэтычных уяўленняў пра дэмакратыю стала эпоха Асветніцтва, якая падрыхтавала ідэалагічнае абгрунтаванне для буржуазных рэвалюцый. Гэтыя рэвалюцыі і адкрылі перыяд буржуазна-дэмакратычнага развіцця (ангельская буржуазная рэвалюцыя 17 ст., Вялікая французская рэвалюцыя 1789-1799). Органам народнага прадстаўніцтва быў абвешчаны парламент (гл. Парламентарызм), развіваліся перш за ўсё формы прадстаўнічай дэмакратыі, калі рашэнні прымалі паўнамоцныя выбарныя калегіяльныя органы, якія прадстаўлялі ўвесь народ, - з'езды, парламенты, мясцовыя органы ўлады. Упершыню дзяржава ўраўнавала ўсіх грамадзян перад законам, замацавала свабоду мітынгаў і дэманстрацый, свабоду сумлення і права на іншадумства. Было абвешчана ўсеагульнае выбарчае права, і прадстаўнікі ўсіх сацыяльных груп ураўноўваліся ў палітычных правах.
Канкрэтныя формы такой арганізацыі дзяржаўнай улады абумоўліваюцца нацыянальнымі і гістарычнымі асаблівасцямі развіцця кожнай краіны. Аднак для ўсіх заходнеэўрапейскіх і амерыканскіх дэмакратычных дзяржаў уласцівы наступныя прыкметы: наяўнасць канстытуцыі, якая замацоўвае асабістыя і палітычныя правы і свабоды грамадзян; падзел улад на заканадаўчую, выканаўчую і судовую; правядзенне выбараў і фактычнае функцыянаванне прадстаўнічых органаў; свабода дзейнасці ў межах закону палітычных партый і іншых аб'яднанняў грамадзян. У пачатку 20 ст. ў Расеі самадзяржаўе стварыла прадстаўнічую заканадаўчую ўстанову з абмежаванымі правамі - Дзяржаўную думу, якая павінна была разам з царом і ўрадам кіраваць краінай. Сваіх дэпутатаў у Думу выбіралі і беларускія губерні. У 1917 Расейская імперыя распалася. На яе месцы ўзнікла новая краіна - СССР. Беларусь увайшла ў яе склад як асобная рэспубліка. У СССР, а пазней у краінах Усходняй Эўропы, Паўднёва-Ўсходняй Азіі і на Кубе ствараліся прынцыпова новыя дэмакратычныя формы дзяржавы, якія забяспечвалі ўладу працоўных. Былі абвешчаны дэмакратычныя прынцыпы вяршэнства прадстаўнічых калегіяльных органаў, удзел працоўных у кіраванні грамадскімі справамі, права нацый на самавызначэнне, адказнасць і падсправаздачнасць службовых асоб перад народам і інш. Калі СССР распаўся, то краіны, якія ўтварыліся з былых яго рэспублік, у тым ліку і Беларусь, абвясцілі сябе дэмакратычнымі дзяржавамі.
Тэрмін «дэмакратыя» мае яшчэ адно значэнне - гэта метад кіравання, пры якім рашэнні прымаюцца паводле волі большасці, але з улікам меркаванняў і правоў меншасці. Дэмакратычныя метады кіравання справамі грамадства і дзяржавы (выбары, рэферэндумы ці кансультацыі) з'яўляюцца агульначалавечымі каштоўнасцямі, якія выпрацоўваюцца на працягу ўсёй гісторыі. Невыпадкова таму яны замацаваны міжнародным супольніцтвам у дакументах ААН. У дэмакратычных дзяржавах кіраванне ажыццяўляецца паводле волі і пры ўдзеле большасці народа або кааліцыі правячых сацыяльных сіл, але і меншасці пры гэтым даюцца гарантыі ажыццяўлення іх правоў. Гарантыяй захавання і ўмацавання дэмакратычных метадаў служыць барацьба за неад'емныя правы чалавека, важнейшым з якіх з'яўляецца права асобы ўдзельнічаць у прыняцці рашэнняў, што адбіваюцца на яе жыцці і дзейнасці.
