бот
ажаніцца як нагу ў бот уставіць. Гл. нага.
блішчаць як паваксаваны бот. Слон. Насмешл. Пра самазадаволенага і празмерна ўбранага. Высл., 287.
галава як бот з левай нагі. Смарг. Пагардл. Пра неразумнага чалавека. ФА.
глухі як бот. Мін. Жарт. Пра няўважлівага, глухога. ЛЦ, 88.
дружыць як бот з лапцем. Мсцісл. Іран. Пра адсутнасць сяброўства. Юрчанка, 173.
дурны што бот разінавы. Чэрв. Пагардл. Пра дурнога чалавека. АВНЛ.
дурны як бот без халявы. Дзятл. Пагардл. Даніловіч 2008, 136. Тое ж.
дурны як бот [парваны, з левай нагі]. Ваўк. п., Івац., Сміл., Касц., Маладз., Уздз., Слон., Віл., Докш., Нясв., Мін., Касц., Стаўб. Пагардл. Federowski, 86; Шатэрнік, 89; Бялькевіч, 160; МК, 79; Высл., 316; ЛЦ, 42; ФА; ЗЗайкі. Тое ж.
дурны як бот дзіравы. Астр. Пагардл. ФА. Тое ж.
дурны як левы бот 〈з дзюркай на пяце〉. Ашм., Астр. Пагардл. Даніловіч, 231. Тое ж.
дурны як мой левы бот. Люб. Пагардл. ФА. Тое ж.
дурны як Пятроў бот з левай нагі. Гродз. Пагардл. Даніловіч, 243. Тое ж.
дурны як рускі бот. Лаг. Пагардл. Варлыга 1966, 32. Тое ж.
дурны як стаптаны бот. Мін., Касц. Пагардл. ЛЦ, 42. Тое ж.
Жонка не бот - не скінеш. Прык. Пра сур'ёзнасць сямейных сувязяў. Нос., 43.
задавацца як бот перад лапцем. Мсцісл. Іран. Пра ганарыстае стаўленне да ніжэйшых у сацыяльнай іерархіі. Юрчанка, 179.
набрацца як бот. Чэрв. Асудж. Пра добра ап'янелага чалавека. Гілевіч, 166.
п'ець як у бот ліець. Ушацк. Асудж. Пра таго, хто непамерна многа п'е. Барадулін, 103.
усё гатова як нагу ў бот уставіць. Гл. нага.
як бот дзюравы. Леп. Пагардл. КВДУ. Тое, што дурны як бот.
як у бот ступіць. Астр. Пра атрыманне нечага ў гатовым выглядзе, часцей пра прыход жыць/працаваць на ўсё гатовае. Даніловіч, 256.
выхваляцца як абмотка перад ботам. Гл. абмотка.
спяшацца як шавец на кірмаш за ботамі. Гл. шавец.
стаяць як у новых ботах. Нясв. Насмешл. Пра ганарыстага, важнага чалавека. ФА.
глядзець як дурань на боты блішчоныя. Гл. дурань.
патрэбен як карове боты. Гл. карова.
як шавецкі нож - і боты шыць, і бульбу крышыць. Гл. нож.
муляць як цвік у боце. Гл. цвік.
рады як цвіку ў боце пад пяткай. Гл. цвік.
толк дзе як у парваным боце. Воран. Асудж. Пра бесталковую сітуацыю. Сцяшковіч, 592.
толку дзе як у дзіравым боце. Воран. ФА. Тое ж.

бохан
у каня персі як баханэ. Шчуч. Ухв. Пра шырокія, моцныя грудзі ў каня. СПЗБ 1, 209.

бохаўка
баба тоўстая што бохаўка. Віл. Пра мажную жанчыну. СПЗБ 1, 209. ≺ Бохаўка - тоўстая калода.

бочачка
як бочачка. Памянш.-ласк. Мсцісл. Пра поўнага, сытага чалавека альбо жывёліну. Юрчанка, 179.

бочка
баба гладзь ек бочка. Стол. Пра мажную жанчыну. ТС 1, 201.
барабаніць як парожняя (пустая) бочка. Асудж. Пра таго, хто громка і недарэчы гаворыць. Янк., 397.
бурчаць як дзіровая бочка. Мсцісл. Няўхв. Пра надакучлівае бурчанне каго-н. Юрчанка, 182.
жывот як бочка. Пра чый-н. вялікі тоўсты жывот. Янк., Пар., 62.
здуло карову як бочка. Слуцк. Пра абдутую ў выніку пераядання карову. ЖНС, 154.
круглы як бочка. Мін. Пра ўкормленага і тоўстага чалавека, жывёлу. Высл., 336.
наесца ек бочка. Жытк. Няўхв. Пра празмернае наяданне. ТС 3, 154.
напіцца як бочка. Слон. Пра чалавека, што выпіў шмат вадкасці альбо гарэлкі. Высл., 352.
разваліцца (рассыпацца) як бочка без абручоў. Мін. Пра любое раз'яднанне. ЛЦ, 120.
табе нада і не нада як жужалю бочка жыта. Гл. жужаль.
таўсты (таўшчарэзны, таўшчэнны) як бочка. Ваўк. п., Слуцк., Краснап., Кам., Івац. Пра тоўстага чалавека, жывёлу. Federowski, 311; Сержпутоўскі 1999, 134; Бялькевіч, 441; СПЗБ 5, 102; ЗЗайкі.
тоненькі як бочка. Іран. Пра тоўстага чалавека. Янк., 432.
трэба як бочка без абручоў. Іран. Пра нешта зусім непатрэбнае. Янк., Пар., 170.
хозяйка моўна - як бочка поўна. Стол. Пра гаваркую жанчыну. ТС 3, 94.
гаварыць бы з бочкі. Слуцк. Пра глухую, грубую гаворку. Сержпутоўскі 1999, 134.
грукацець бы на мосце, як вязуць пустыя бочкі. Гл. мост.
з каго хазяйка як ад пустой бочкі затычка. Астр. Няўхв. Пра няўмелую, нядбайную гаспадыню. СПЗБ 5, 281.
найшло ў хату як сялёдак у бочкі. Мсцісл. Пра вялікае напаўненне памяшкання людзьмі. Юрчанка 1969, 121.
параз'есціся як бочкі. Мін., Бран. Няўхв. Пра абжорлівых людзей, жывёлу. Высл., 362; Слов. брян., 13.
як шпунт ад бочкі. Гл. шпунт.
бухаць як у бочку. Уздз., Маст., Зэльв., Чэрв. Няўхв. Пра моцны кашаль. Янк., Пар., 19; Мін.-Мал., 1977, 136; СЦБ, 46; ТС 1, 77; Даніловіч, 256; ФА.
валіць што як у бяздонную бочку. Слон. Няўхв. Пра безвыніковую працу, дапамогу. Высл., 291.
гаварыць як у пустую бочку. Рэч. Няўхв. ЛЦ, 102. Тое, што гаварыць бы з бочкі.
есці як у бочку. Бабр., Браг. Асудж. Пра празмернае спажыванне ежы. МК, 85; Горленка, 251.
кашляць (пірхаць) як у бочку. Івац., Слон., Мсцісл. Няўхв. Пра гучны кашаль. Высл., 335; Юрчанка 1969, 119; Барысюк, Буян, 13; ЗЗайкі.
напаіць як бочку. Ваўк. п. Няўхв. Пра празмернае прымушэнне каго-н. да спажывання алкагольных напояў. Federowski, 197.
піць як у бочку ліць. Зэльв., Івац. Асудж. Пра празмернае спажыванне алкагольных напояў. Dybowski, 18; Леп., 95; Даніловіч, 256; Янкоўскі, 244; ЗЗайкі.
піць як у дурную бочку. Юрчанка, 200. Тое, што піць як у бочку ліць.
жыць як сала ў бочцы. Гл. сала.

брага
дабрацца (дапасці, дарвацца) як вол (карова, свіння) да брагі. Гл. вол.
набрацца як свіння брагі. Гл. свіння.
падторкнуцца як чорт з каўшом пад брагу. Гл. чорт.

бражны
як карова бражная. Гл. карова.

брат
Голад не свой брат. Слуцк. Прык. Пра бязлітаснасць голаду. Сержпутоўскі 2000, 188.
пагаварыць як з братам. Ухв. Пра нейчую шчырую, прыязную, даверлівую размову. ФСБМ 1, 185.
жыць як браты. Івац., Слуцк. Ухв. Пра дружнае сужыцце. Сержпутоўскі 1999, 59 ЗЗайкі.
падобны ўсё адно як браты. Пра падобных мужчын. ЛА, 25.
як родныя браты. Ваўк. п. Пра падобных альбо дружных людзей. Federowski, 42; ЛА, 25.
Жывем як браце, рахуемся як жыдзе. Прык. Кажуць у папрок родным, якія не робяць палёгкі. Нос., 42; Даніловіч 1996, 143.

брахня
пакацілася (разышлася) гарэлка па жывату як брахня па сялу. Мін. Жарт. Пра гарэлку, якая хутка заняла ўсе куточкі ў страўніку і стварыла адпаведны настрой. ЛЦ, 97.
пійшло як брыхня по сылі. Насмешл. Кажуць, выпіўшы чарку гарэлкі. ФА.

брацкі
раскалыхацца як брацкі звон. Гл. звон.

бровар
бегаць як бровар падпаліўшы. Свісл. Насмешл. Пра неспакойную, мітуслівую бегатню. Даніловіч, 214.
лятаць як жыд бровар запаліўшы. Гл. жыд.
сыты як вол на бровары. Гл. вол.

Броня
цягацца як Броня па капусце. Люб. Няўхв. Пра некага, хто цягаецца па сяле, як мясцовая вядомасць Броня ў выпадку з капустай. ФА.

Броцкі
заробіць бы Броцкі на мылі. Стол. Іран. Пра адсутнасць заробку, а толькі страты. Барысюк, Буян, 17.

бруд
шанаваць як бруд на шчэпках. Лаг. Пра благога чалавека, якога трэба шанаваць не дзеля таго, што ён заслужыў пашану, а за тое, каб ён прыкрасьці не нарабіў. Варлыга 1966, 94.

брус
тоўсты як брус. Мсцісл. Пра нешта альбо некага надта тоўстых. Юрчанка, 179.
тоўсты як драўляны брус. Мядз. Пра тоўстага чалавека. ЗСалавей.
цвёрды як брус. Гом. Пра нешта дужа цвёрдае. Мат. Гом., VII, 164.
менціць як [тым] брусом по косе. Асудж. Пра нядобразычлівую балбатлівасць, што закранае іншых. ТС 3, 73.

брусніца/брушніца
красны як брушніца. Ухв. Пра нешта чырвонае, прывабнае. Ройзензон, 72.
маладзіца як брусніца. Ухв. Пра здаровую, румяную, прывабную маладзіцу. Янк., 414; Станкевіч, 149; Санько, 152.
ля паясніцы як брушніцы. Рэч. Пра вялікіх вошаў. Пяткевіч, 376.

бруха
Блін не клін - бруха не распора. Гл. клін.
Судзейскі карман [быў] што папоўскае бруха. Дзятл. Прык. Іран. Пра сквапнасць адзначаных службоўцаў. Сцяшковіч, 609.

бруштын
жоўты як бруштын. Беш. Пра нешта жоўтае, яркае. Каспяровіч, 42. ≺ Бруштын - бурштын, янтар.

брыда
Зяць на дачцэ што золата ў руцэ, а сын на нявестцы што брыда на трэсцы. Дзярж. Прык. Пра неаднолькавую ацэнку тых самых сітуацый і асоб. ФА.

брыднік
расці як брыднік у лесе. Люб. Пра хуткі, інтэнсіўны рост чаго- альбо каго-н. СПЗБ 1, 225. ≺ Брыднік - зараснік.